sábado, 31 de maio de 2014

EL LA RAPIDA VORTARO PORTUGALA-ESPERANTO - AKTUALIGO EL MAJO 2014

REFERÊNCIAS: ESPERANTO PORTUGUÊS PORTUGALA DICIONÁRIO VORTARO GLOSSÁRIO GLOSARO TERMINARO TRADUZIR TRADUÇÃO.


90377 SEDNA (OBJETO TRANSNETUNIANO DESCOBERTO EM 2003, QUE ATUALMENTE ESTÁ CERCA DE TRÊS VEZES MAIS LONGE DO SOL DO QUE NETUNO) =90377 SEDNO
A CADA DEZ PESSOAS = ĈIU DEKA HOMO
ACESSAR A INTERNET = ALIRI (LA) INTERRETON; ALIRI AL (LA) INTERRETO; INTERRETUMI
ÁCIDO CARBOXÍLICO (OXIÁCIDOS ORGÂNICO CARACTERIZADO PELA PRESENÇA DO GRUPO CARBOXILA) = KARBOKSILACIDO
ÁCIDO LÁCTICO (COMPOSTO ORGÂNICO DE FUNÇÃO MISTA ÁCIDO CARBOXÍLICO - ÁLCOOL) = LAKTOACIDO
ACRILONITRILA (COMPOSTO QUÍMICO COM A FÓRMULA C3H3N; MONÔMERO DA POLIACRILONITRILA, ESPECIALMENTE APLICADO NA INDUSTRIA TÊXTIL E NA PRODUÇÃO DE PLÁSTICOS DE ENGENHARIA, COMO A ABS.) = AKRILONITRILO
ACRILONITRILA BUTADIENO ESTIRENO (ABS) (COPOLÍMERO COMPOSTO PELA COMBINAÇÃO DE ACRILONITRILA, BUTADIENO E ESTIRENO) = AKRILONITRILBUTADIEN-STIRENO
AEROMODELISMO (CONJUNTO DE ATIVIDADES QUE ENVOLVEM A CONSTRUÇÃO E O VOO DE MODELOS, EM ESCALA REDUZIDA (MODELISMO), DE AERONAVES E ESPAÇONAVES (AVIÕES, BALÕES, FOGUETES ETC.). É UM TIPO DE MINIATURISMO) = AVIADMODELISMO
AGÊNCIA DE NOTÍCIAS (EMPRESA JORNALÍSTICA ESPECIALIZADA EM DIFUNDIR INFORMAÇÕES E NOTÍCIAS DIRETAMENTE DAS FONTES PARA OS VEÍCULOS DE COMUNICAÇÃO.) = NOVAĴAGENTEJO
AGÊNCIA EXECUTIVA (AUTARQUIA, FUNDAÇÃO PÚBLICA OU ÓRGÃO DA ADMINISTRAÇÃO DIRETA QUE CELEBRA CONTRATO DE GESTÃO COM O PRÓPRIO ENTE POLÍTICO COM O QUAL ESTÁ VINCULADO) = ADMINISTRA AGENTEJO
ALCENOS (OU ALQUENOS OU OLEFINAS) (HIDROCARBONETOS ALIFÁTICOS INSATURADOS, APRESENTANDO, EM SUA MOLÉCULA, UMA LIGAÇÃO DUPLA ENTRE SEUS ÁTOMOS DE CARBONO) = ALKENOJ
ALTA AUTOESTIMA = ALTA MEMFIDO/ESTIMO
ARGENTINOSSAURO (ESPÉCIE DE DINOSSAURO HERBÍVORO E QUADRÚPEDE QUE VIVEU NO FIM DO PERÍODO CRETÁCEO, MEDINDO 45 METROS DE COMPRIMENTO, 21 METROS DE ALTURA E PESAVA ATÉ 85 TONELADAS, SENDO O DINOSSAURO MAIS PESADO QUE JÁ EXISTIU, BEM COMO UM DOS MAIS ALTOS E COMPRIDOS) = ARGENTINOSAŬRO
ATOR PORNÔ = PORNA AKTORO
AUTOESTIMA (AVALIAÇÃO SUBJETIVA QUE UMA PESSOA FAZ DE SI MESMA COMO SENDO INTRINSECAMENTE POSITIVA OU NEGATIVA EM ALGUM GRAU) = MEMFIDO; MEMESTIMO
BAIXA AUTOESTIMA = MALALTA MEMFIDO/MEMESTIMO
BENI SUEF (CAPITAL DA PROVÍCIA DE BENI SUEF, NO EGITO) = BENI-SUEFO; (A PROVÍNCIA) BENI-SUEFIO
BENTOS (O TODO DE ORGANISMOS QUE VIVEM NO FUNDO DA MASSA DE ÁGUA DE UM MAR OU DE UM LAGO) = BENTOSO
BOM ESTADO DE CONSERVAÇÃO = BONA STATO DE KONSERVECO; BONE KONSERVITA
BRAZUCA (BOLA OFICIAL DO COPA DO MUNDO DA FIFA 2014) = BRAZUKO
CANETA 3D = 3D-SKRIBILO
CARBOXILA (GRUPAMENTO ORGÂNICO (−COOH), PRESENTE EM ÁCIDOS CARBOXÍLICOS, DERIVADO DA UNIÃO DO GRUPAMENTO CARBONILA (PRESENTE EM ALDEÍDOS E CETONAS) COM O GRUPAMENTO HIDROXILA (PRESENTE NAS FUNÇÕES ÁLCOOL E FENOL)) = KARBOKSILA GRUPO
CEROL (MISTURA DE COLA COM VIDRO MOÍDO (OU LIMALHA DE FERRO) QUE É APLICADO EM LINHAS DEPAPAGAIOS, TAMBÉM CONHECIDOS COMO PIPAS OU ARRAIAS) = TRANĈA VITR(OGLU)AĴO; KAJTOFALIGA VITRAGLUA MIKSAĴO; CEROLO
CHARLOTTE (CIDADE DO ESTADO DA CAROLINA DO NORTE, ESTADOS UNIDOS) = ĈARLOTO
CHEGAR PRIMEIRO DO QUE ELE = ALVENI ANTAŬ OL LI (ALVENIS)
CHUTEIRA = ŜOTŜUO
CIGARRO ELETRÔNICO (OU E-CIGARRO, E-CIG OU E-CIGARETTE: APARELHO MECÂNICO-ELETRÔNICO DESENVOLVIDO COM O OBJETIVO DE SIMULAR UM CIGARRO E O ATO DE FUMAR) = ELEKTRONIKA CIGAREDO; E-CIGAREDO
CINESTESIA (OU PROPRIOCEPÇÃO: CONJUNTO DE SENSAÇÕES MUSCULARES QUE PERMITE A PERCEPÇÃO DOS MOVIMENTOS, OU TERMO UTILIZADO PARA NOMEAR A CAPACIDADE EM RECONHECER A LOCALIZAÇÃO ESPACIAL DO CORPO, SUA POSIÇÃO E ORIENTAÇÃO, A FORÇA EXERCIDA PELOS MÚSCULOS E A POSIÇÃO DE CADA PARTE DO CORPO EM RELAÇÃO ÀS DEMAIS, SEM UTILIZAR A VISÃO) = PERCEPTO; (MUSKOLO)SENSA PERCEPTO; KINESTEZO
CLATRATOS ("MISTURAS", ONDE UMA MOLÉCULA PEQUENA OU ÁTOMO GRANDE, COMO METANO, XENÔNIO, ÓXIDO NITROSO FICAM PRESOS EM CAVIDADES DE CRISTAIS QUANDO A SOLUÇÃO É RESFRIADA E UM DOS COMPONENTES SE CRISTALIZA) = KLATRATOJ
CNIDÁRIOS (CNIDARIA, FILO DE ANIMAIS AQUÁTICOS QUE INCLUI AS HIDRAS DE ÁGUA DOCE, MEDUSAS, ALFORRECAS OU ÁGUAS-VIVAS, QUE SÃO NORMALMENTE OCEÂNICAS, OS CORAIS, ANÉMONAS-DO-MAR E AS CARAVELAS) = KNIDULO
COLOCAR EM PRÁTICA = PRAKTIKIGI
COMUNICOLOGIA = KOMUNIKOLOGIO
COMUNICÓLOGO = KOMUNIKOLOGO
CORRER A 100 QUILÔMETROS POR HORA = KURI KUN RAPIDECO DE 100 KM/H; KURI PER LA RAPIDO DE 100 KILOMETROJ EN HORO; KURI 100 KILOMETROJN POR HORO; KURI PO 100 KILOMETROJ HORE; KURI PO 100 KILOMETROJ EN/POR HORO
CORTEX MOTOR PRIMÁRIO (REGIÃO DO CÉREBRO NOS HUMANOS LOCALIZADA NA PORÇÃO POSTERIOR DO LOBO FRONTAL, NO GIRO PRÉ-CENTRAL) = PRIMARA MOTORKORTEKSO
CÓRTEX PRÉ-FRONTAL (PARTE ANTERIOR DO LOBO FRONTAL DO CÉREBRO, LOCALIZADO ANTERIORMENTE AO CÓRTEX MOTOR PRIMÁRIO E AO CÓRTEX PRÉ-MOTOR) = PREALFRONTA KORTEKSO
DANO EXISTENCIAL (ESPÉCIE DE DANO IMATERIAL QUE ACARRETA À VÍTIMA, DE MODO PARCIAL OU TOTAL, A IMPOSSIBILIDADE DE EXECUTAR, DAR PROSSEGUIMENTO OU RECONSTRUIR O SEU PROJETO DE VIDA (NA DIMENSÃO FAMILIAR, AFETIVO-SEXUAL, INTELECTUAL, ARTÍSTICA, CIENTÍFICA, DESPORTIVA, EDUCACIONAL OU PROFISSIONAL, DENTRE OUTRAS) E A DIFICULDADE DE RETOMAR SUA VIDA DE RELAÇÃO (DE ÂMBITO PÚBLICO OU PRIVADO, SOBRETUDO NA SEARA DA CONVIVÊNCIA FAMILIAR, PROFISSIONAL OU SOCIAL)) = DAMAĜO PRO TROA LABORIGO; EKZISTADA DAMAĜO
DE PRIMEIRA QUALIDADE (OU DE PRIMEIRA ORDEM, OU DE PRIMEIRA) = UNUAKVALITA, ALTKVALITA, UNUAKLASA; BONEGA, ALTNIVELA, UNUARANGA
DEIXAR BEM CLARO QUE = DIRI TRE KLARE, KE
DESCUPINIZAR = SENTERMITIGI
DESIGN DE INTERIORES (TÉCNICA CENOGRÁFICA E VISUAL PARA A COMPOSIÇÃO E DECORAÇÃO DE AMBIENTES INTERNOS (CÔMODOS DE CASAS, ESCRITÓRIOS, PALÁCIOS ETC.) = DEKORACIO
DESIGNER = PROJEKTISTO; FASONISTO
DESINSETIZAR = SENINSEKTIGI
DESPOLETAR (DESARMAR A ESPOLETA OU O DETONADOR, IMPEDINDO A EXPLOSÃO) = MALEKSPLODIGI; MALPRAJMI
DIACLASE (CADA UMA DAS FRACTURAS QUE DIVIDEM AS ROCHAS EM BLOCOS E EM RELAÇÃO ÀS QUAIS NÃO SE PRODUZIU DESLOCAMENTO OU O DESLOCAMENTO FOI MÍNIMO) = JUNTO
DIFERENTE DE = DIFERENCA DE; MALSAMA OL; KONTRAŬA AL; DIFERENCE DE;  MALSAME OL; KONTRAŬE AL
DIGITALIZADOR = CIFERECIGA; CIFERECIGILO; CIFERECIGISTO
DIÓXIDO DE TITÂNIO (OU ÓXIDO DE TITÂNIO, TITÂNIA, RUTILO, BROOKITA OU ANATASE) = TITAN-DIOKSIDO
É ASSIM QUE... = KAJ TIEL...
EMOCIONANTE = EMOCIA; KORTUŜA; SENTIGA; SENTEMIGA
ESTIRENO (HIDROCARBONETO AROMÁTICO NÃO SATURADO) = STIRENO
EXTINÇÃO DO PERMIANO-TRIÁSSICO (OU EXTINÇÃO PERMO-TRIÁSSICA OU A GRANDE AGONIA: EXTINÇÃO EM MASSA QUE OCORREU NO FINAL DO PALEOZÓICO, HÁ CERCA DE 251 MILHÕES DE ANOS) = PERMIA-TRIASA AMAS-ESTINGIĜO; LA GRANDA AGONIO
FABULOSO = BELEGA; MIRINDEGA; GRANDIOZA
FALHA GEOLÓGICA (OU SIMPLESMENTE FALHA: SUPERFÍCIE NUM VOLUME DE ROCHA ONDE SE OBSERVA DESLOCAMENTO RELATIVO DOS BLOCOS PARALELO À FRATURA) = FAŬLTO
FAMILIARIZADO = PROFUNDE KONANTA/O; SPERTA
FASHION = ŜIKA; MOD(ISM)O
FELICIDADE INTERNA BRUTA (FIB) (CONCEITO DE DESENVOLVIMENTO SOCIAL CRIADO NO BUTÃO, DE MENSURAÇÃO DA FELICIDADE INTERNA DO PAÍS COMO AFERIDOR DA RIQUEZA, CRIADO EM CONTRAPARTIDA AO PRODUTO INTERNO BRUTO (PIB), QUE SÓ CONSIDERA A RIQUEZA MATERIAL) = ENLANDA MALNETA FELIĈO (EMF)
FIBRA DE CARBONO (FIBRA SINTÉTICA COMPOSTA DE FINOS FILAMENTOS DE 5 A 10 MICROMETROS DE DIÂMETRO E COMPOSTA PRINCIPALMENTE DE CARBONO) = KARBONFIBRO, KARBONOFIBRO, KARBOFIBRO
FIBROSE CÍSTICA = MUKOVISKOZECO; KISTA FIBROZO PANKREATA
FIFA (FEDERAÇÃO INTERNACIONAL DE FUTEBOL ASSOCIADO) = FIFA (FEDERACIO INTERNACIA DE FUTBALO ASOCIA)
FILME PORNÔ = PORNA FILMO
FRATURA GEOLÓGICA ( SUPERFÍCIE NUM VOLUME DE ROCHA ONDE NÃO SE OBSERVA DESLOCAMENTO RELATIVO ENTRE BLOCOS, DISTINTA DAFALHA, QUE APRESENTA DESLOCAMENTO PARALELO À SUPERFÍCIE, E DA DIACLASE, ONDE O DESLOCAMENTO É PERPENDICULAR) = FRAKTURO
FULECO (OU “TATU-BOLA”, MASCOTE DA COPA DO MUNDO FIFA DE 2014) = FULEKO
GANHAR DESTAQUE = DISTINGIĜI; ELSTARIĜI
GEOENGENHARIA (CIÊNCIA QUE ESTUDA OS MEIOS DE MANIPULAÇÃO DO CLIMA ATRAVÉS DA TECNOLOGIA E DE FORMA CONTROLADA) =GEOINĜENIERIO
GIRO FUSIFORME (OU GIRO CEREBRAL OCCIPTOTEMPORAL: PARTE DO LOBO TEMPORAL E LOBO OCCIPITAL NA ÁREA CEREBRAL BRODMANN 37) = FUSIORMA CERBA GIRO
GRANDE PORÇÃO DE LIXO DO PACÍFICO (GRANDE DEPÓSITO DE LIXO DO PACÍFICO, GRANDE ILHA DE LIXO DO PACÍFICO, GRANDE SOPA DE LIXO DO PACÍFICO OU SOPA TÓXICA DO PACÍFICO: GRANDE REGIÃO OU VÓRTICE DE DEGETOS PLÁSTICOS LOCALIZADA NO OCEANO PACÍFICO) = PACIFIKA RUBOVORTICO
GURAJAT (OU GURAJATE, GUJARATE, GUZERATE OU GUZARATE: SEGUNDO ESTADO MAIS INDUSTRIALIZADO DA ÍNDIA, LOGO DEPOIS DE MAHARASHTRA) = GUĜARATIO
HIDRATO DE METANO (OU CLATRATO DE METANO: MESCLA DE DOIS COMPONENTES, O HIDRATO DE GÁS E O METANO, QUE SÃO OS QUE MAIS ABUNDAM EM ESTADO NATURAL) = METANA HIDRATO; HIDRAT-METANA KLATRATO
HIPÓTESE DA ARMA DE CLATRATOS (TEORIA CIENTÍFICA, SEGUNDO A QUAL O AUMENTO DA TEMPERATURA DO MAR PODE DAR LUGAR A UMA LIBERTAÇÃO REPENTINA DO METANO QUE FORMA PARTE DOS COMPOSTOS DE CLATRATOS DE METANO SITUADOS NOS FUNDOS OCEÂNICOS) = HIPOTEZO PRI LA KLATRAT-PAFILO
INDICADOR ECONÔMICO = EKONOMIA INDIKILO
LÓBULO (ANATOMIA) = LOBO
LOGÍSTICA INVERSA (OU LOGÍSTICA REVERSA: ÁREA DA LOGÍSTICA QUE TRATA, GENERICAMENTE, DO FLUXO FÍSICO DE PRODUTOS, EMBALAGENS OU OUTROS MATERIAIS, DESDE O PONTO DE CONSUMO ATÉ AO LOCAL DE ORIGEM) = INVERSA LOĜISTIKO
MAHARASHTRA (OU MAARASTRA: UM DOS 28 ESTADOS DA ÍNDIA, CUJA CAPITAL É MUMBAI OU BOMBAIM) = MAHARAŜTRO
MÁXIMO TÉRMICO DO PALEOCENO-EOCENO (OU MÁXIMO TÉRMICO DO EOCENO INICIAL, OU MÁXIMO TÉRMICO DO PALEOCENO SUPERIOR: BRUSCA MUDANÇA DO CLIMA QUE MARCOU O FIM DO PALEOCENO E O COMEÇO DO EOCENO, HÁ 55,8 MILHÕES DE ANOS) = PRIVARMA MAKSIMUMO EN PALEOCENO-EOCENO
METADE DAS PESSOAS GOSTAM (OU METADE DAS PESSOAS GOSTA) = (UNU) DUONO DE LA HOMOJ ŜATAS
MOBILIDADE = MOVIĜEMO; MOVIĜEBLECO; MOVEBLECO
MOBILIDADE URBANA (RESULTADO DA INTERAÇÃO DOS DESLOCAMENTOS DE PESSOAS E VEÍCULOS ENTRE SI E COM A PRÓPRIA CIDADE) = URBANARA MOVEBLECO
MODELISMO (RECRIAÇÃO EM ESCALA REDUZIDA DE MODELOS DE CARROS, NAVIOS, AVIÕES, HELICÓPTEROS, COMBOIOS ETC) = MODELISMO
MURAL = AFIŜTABULO; AVIZ-TABULO
MURALISMO (OU PINTURA MURAL, OU PARIETAL: PINTURA EXECUTADA SOBRE UMA PAREDE, QUER DIRETAMENTE NA SUA SUPERFÍCIE, COMO NUM AFRESCO, QUER NUM PAINEL MONTADO NUMA EXPOSIÇÃO PERMANENTE) = MURPENTRAĴO
MUSARANHO-PIGMEU (SUNCUS ETRUSCUS, MENOR MAMIFERO DE TODOS OS NÃO-ROEDORES, TENDO APENAS 52 MM DE COMPRIMENTO E UMA CAUDA DE 30 MM) =  ETRUSKA PIGMEOSORIKO
NA MEDIDA CERTA = EN/PER LA SUFIĈA MEZURO; EN/PER LA ĜUSTA MEZURO
ÓCULOS DE SOL = SUNOKULVITROJ
ONÍVORO (ANIMAL COM CAPACIDADE PARA METABOLIZAÇÃO DE DIFERENTES CLASSES ALIMENTÍCIAS, TENDO ASSIM UMA DIETA ALIMENTAR MENOS RESTRITA QUE A DOS CARNÍVOROS OU HERBÍVOROS) = ĈIOMANĜANTO
ORIENTE MÉDIO = MEZORIENTO
ÓXIDO DE FERRO = FER-OKSIDO
PADRÃO FIFA (EXPRESSÃO USADA EM MUITAS MANIFESTAÇÕES NO BRASIL, PARA COBRAR MELHORES SERVIÇOS PÚBLICOS, EM COMPARAÇÃO COM AS OBRAS PARA A COPA DO MUNDO DE 2014) = LAŬFIFA MODELO; FIF-MODELA
PARQUE NACIONAL DE NAIRÓBI (PARQUE ESTABELECIDO DENTRO DE NAIRÓBI, NO QUÊNIA, E QUE ATRAI TURISTAS DE TODO O CONTINENTE AFRICANO E DE OUTRAS PARTES DO MUNDO) = NAJROBA NACIA PARKO
PELÁGICO (RELATIVO AO PELAGO) = PELAGA
PELAGO (CONJUNTO DE SERES VIVOS DA MASSA DE ÁGUA DE UM MAR OU DE UM LAGO, MAS NÃO DE SEU FUNDO) = PELAGO
PERÍODO CRETÁCEO = KRETACEA PERIODO
PERMAFROST (OU PERGELISSOLO: O TIPO DE SOLO ENCONTRADO NA REGIÃO DO ÁRTICO) = ĈIAMFROSTA GRUNDO; ARKTA GRUNDO; PERMAFROSTO; PERMAFROSTA GRUNDO
PISTA DE POUSO E DECOLAGEM = AVIA DROMO AŬ AVIA KUREJO
PLÂNCTON (CONJUNTO DOS ORGANISMOS QUE TÊM POUCO PODER DE LOCOMOÇÃO E VIVEM LIVREMENTE NA COLUNA DE ÁGUA (PELÁGICOS), SENDO MUITAS VEZES ARRASTADOS PELAS CORRENTES OCEÂNICAS) = PLANKTONO
PLUGAR = KONEKTI; LIGI; KUNIGI
POLIÁCIDO LÁTICO (OU POLIÁCIDO LÁCTICO) (PLA) (ESPÉCIE DE POLÍMERO BIODEGRADÁVEL) = POLILAKTOACIDO AŬ POLILAKTO (PLA)
POLIMERIZAÇÃO (REACÇÃO QUÍMICA QUE DÁ ORIGEM AOS POLÍMEROS) = POLIMERIGO
PORNOGRAFIA (REVISTA, ARTIGOS,ETC) = PORNOGRAF(I)AĴO; PORNAĴO
PORNÓGRAFO (AUTOR DE OBRAS PORNOGRÁFICAS) = PORNISTO
PROGRAMA DAS NAÇÕES UNIDAS PARA O DESENVOLVIMENTO = PROGRAMO DE LA UNUIĜINTAJ NACIOJ PRI DISVOLVADO
PROPILENO (OU PROPENO) (HIDROCARBONETO INSATURADO (ALCENO) DE FÓRMULA C3H6 , APRESENTANDO-SE NORMALMENTE COMO UM GÁS INCOLOR E ALTAMENTE INFLAMÁVEL, PRODUZIDO DURANTE O CRAQUEAMENTO DO PETRÓLEO E NA GASEIFICAÇÃO DO CARVÃO) = PROPILENO
PROTUBERÂNCIA = ALTAĴ(ET)O
PTOLEMEU (OU CLÁUDIO PTOLEMEU (90 – 168): UM DOS MAIS EMINENTES CIENTISTAS GREGOS DA ESCOLA DE ALEXANDRIA, NO EGITO) = PTOLEMEO
PTOLOMEU II (OU PTOLOMEU II FILADELFO (309 A.C. — 246 A.C.1 ): FARAÓ DO EGITO, DE 281 A.C. ATÉ A SUA MORTE EM 246 A.C.) = PTOLEMEO LA 2-A AŬ PTOLEMEO LA 2-A FILADELFO
QUADRADO MÁGICO DE DÜRER (TABELA QUADRADA DE NÚMEROS EM PROGRESSÃO ARITMÉTICA, EM QUE A SOMA DE CADA COLUNA, DE CADA LINHA E DAS DUAS DIAGONAIS SÃO IGUAIS) = MAGIA KVADRATO DE DURERO
QUADRO DE DISTRIBUIÇÃO = DISTRIBUFRAMO
REALITY SHOW = DUM-OKAZA TV-PROGRAMAĈO; REALECA TELEVIDSERIO
REGENERAR = REGENERI; REBONIGI; REVIRTIGI
REGENERATIVO = REGENERA; REBONIGA; REVIRTIGA
RENOMADO = RENOMA; (BON)REPUTACIA, FAMA
RETRUCAR = REDIRI; REBATE DIRI; KONTRAŬDIRI
ROTA DA SEDA (ANTIGA SÉRIE DE ROTAS INTERLIGADAS ATRAVÉS DA ÁSIA DO SUL, USADAS NO COMÉRCIO DA SEDA ENTRE O ORIENTE E A EUROPA) = SILKA VOJO
SEMÍTA = SEMIDO
SEMÍTICO = SEMIDA
SETE EM CADA DEZ PESSOAS = SEP EN ĈIU DEKO DA HOMOJ
SINESTESIA (EM LINGUÍSTICA: ASSOCIAÇÃO DE UM TERMO (GERALMENTE FIGURA DE LINGUAGEM) AO OUTRO QUE SUSCITE SUGESTÕES SENSORIAIS DISTINTAS) = SINESTEZIO
SISTÊMICO = SISTEMA
SÍTIO ARQUEOLÓGICO (OU LOCAL ARQUEOLÓGICO OU ESTAÇÃO ARQUEOLÓGICA: LOCAL OU GRUPO DE LOCAIS, CUJAS ÁREAS E DELIMITAÇÕES NEM SEMPRE SE PODEM DEFINIR COM PRECISÃO, E ONDE FICARAM PRESERVADOS TESTEMUNHOS E EVIDÊNCIAS DE ATIVIDADES DO PASSADO HISTÓRICO, SEJA ESSE PRÉ-HISTÓRICO OU NÃO) = ARKEOLOGIA LOKO
SITUAR-SE A DUAS HORAS DE TREM DE BELO HORIZONTE = SITUI DU HOROJN PER TRAJNO (FOR) DE BEL-HORIZONTO
STATUS = INDO; STATUSO; SOCIA PRESTIĜO/STATUSO
SUBMERSO = SUBAKVIĜINTA; DRONINTA
TAOISMO = TAOISMO; DAOISMO
TAOISTA = TAOISMA; DAOISTA; TAOISTO; DAOISTO
TITANOSSAURO (ESPÉCIE DE DINOSSAURO HERBÍVORO E QUADRÚPEDE QUE VIVEU NO FIM DO PERÍODO CRETÁCEO, ENTRE 83 E 65 MILHÕES DE ANOS ATRÁS NA REGIÃO DA ÍNDIA) = TITANOSAŬRO
TRABALHAR POR CONTA PROPRIA = LABORI AŬTONOME
TURISMOLOGIA = TURISMOLOGIO
TURISMÓLOGO = TURISMOLOGO
USB (UNIVERSAL SERIAL BUS) (TIPO DE CONEXÃO "LIGAR E USAR" QUE PERMITE A CONEXÃO DE PERIFÉRICOS SEM A NECESSIDADE DE DESLIGAR O COMPUTADOR) = USB (UNIVERSALA SERIA BUSO); TFK (TUJ FUNKCIIGA KONEKTILO)
ZONA PELÁGICA (OU AMBIENTE PELÁGICO OU DOMÍNIO PELÁGICO: REGIÃO OCEÂNICA ONDE VIVEM NORMALMENTE SERES VIVOS QUE NÃO DEPENDEM DOS FUNDOS MARINHOS) =PELAGA ZONO



quarta-feira, 28 de maio de 2014

HÁ UMA ESPÉCIE DE ARMAGEDOM NO AR // ESTAS KVAZAŬA ARMAGEDONO EN LA AERO




HÁ UMA ESPÉCIE DE ARMAGEDOM NO AR // 

ESTAS KVAZAŬA ARMAGEDONO EN LA AERO

jkm


Teologicamente, Armagedom é a chamada “batalha final”, apocalíptica, entre “o bem e o mal”, antes da vitória final do Cristo.
Em que pese ao sentido figurado bíblico comparativo, nós acreditamos mesmo que existem forças espirituais superiores chegando, em número cada vez maior, para preparar a Terra para a Nova Era. Mas, igualmente acreditamos que existem também forças espirituais inferiores ainda concretizando planos destruidores anticrísticos (inclusive através de tentativas sem trégua de aniquilamento, desordem, cessação ou dificultação de grandes empreendimentos e ações relacionadas a libertação, esclarecimento, evolução, saúde, educação, intercomunicação, confraternização e bem-estar espiritual das coletividades humanas).
Daí a grande importância de nós, pacatos cidadãos, mais do que nunca, estrategicamente e mais ativamente, cultivarmos a paz social, a paz inter-relacional e a paz íntima, para não botarmos inconscientemente lenha na fogueira do mal e para ajudarmos a Luz do Mundo a clarear mais ampla e fortemente.
[Outras armas humanas potentes para os inimigos armagedônicos são distresse (estresse exagerado), baixas vibrações, sintonizações espirituais inferiores, ódio, dureza de coração, impaciência, intolerância, imperdão, preconceito, arrogância, maledicência e escárnio. E uma antena para fácil captação, instalação ou vampirização de tais influências malignas é o tráfico ou o uso de tóxicos químicos, botânicos, gustativos, bebíveis, fumívoros, olfativos, sonoros, visuais, ideológicos e pornográficos.
As facções criminosas do Além têm se aproveitado dessas ações humanas de baixa vibração, para instigar discórdias, separações, conflitos e guerras e para causar doenças, acidentes, sofrimentos, dores, obsessões, terrores, terrorismos, mortes...
Isso tudo acontece principalmente quando abaixamos nossa vibração espiritual. É quando nós entramos em alinhamento com o mundo espiritual inferior e, especialmente, com um (já por muitos referido) corpo planetário não evoluído, que, por sua vez, está em alinhamento com a Terra, “importando” mentes supercorrompidas para lá durante esta fase de permutação cíclica planetária.
Desarmemos, portanto, nossos corações e nossas mentes, para ajudarmos a evitar um inverno nuclear global e um inferno nuclear espiritual nas próximas décadas.
Temos de cuidar, inclusive, não só para não alimentarmos em nós esses sentimentos e hábitos negativos, como também não os alimentarmos nos outros, não inimizarmos os outros, não despertarmos nos outros instintos selvagens, vícios e sentimentos menores. Despertar, ainda que sem má-fé, o mal nos outros é fazer o mal aos outros. O cuidado contínuo com tudo o que pensamos, falamos e fazemos em relação aos outros deve ser sempre cauteloso, criterioso, respeitoso. Não só levar a nossa paz aos outros, mas esforçar-nos para influenciar os outros a levarem a sua paz para nós, para si e para os outros além. Daí a importância do constante exercício dos valores crísticos relacionais, que são universais. Fora deles, o risco de estarmos embrionando ou despertando um monstro ou um maldoso no coração do outro e em nosso próprio íntimo, é sempre grande, a qualquer momento. Com eles, porém, ajudamos aos outros a embrionarem ou despertarem seu lado angelical e crístico, da mesma forma que a nós mesmos, homeopaticamente... gradativamente...]

Porque nós somos cooperadores de Deus.” - Coríntios, 3:9.

Teologie Armagedono estas la nomata “fina batalo”, apokalipsa, inter “la bono kaj la malbono”, antaŭ la fina venko de la Kristo
Malgraŭ
tiu biblia figurkompara senco, ni kredas vere, ke ekzistas superaj spiritaj fortoj alvenantaj pli kaj pli multnombre, por pretigi la Teron por la nova erao. Sed tamen ni same kredas, ke ekzistas ankaŭ malsuperaj spiritaj fortoj ankoraŭ konkretigantaj antikristajn detruajn planojn (inkluzive per senhaltaj provoj de dispereigo, malordo, ĉesigo aŭ malfaciligo de grandaj entreprenoj kaj agadoj rilataj al liberiĝo, mensklareco, evoluado, sanado, edukado, interkomunikado, interfratiĝo kaj spirita bonfarto de la homaj kolektivoj). 

Pro tio estas tre grave, ke ni, pacamaj civitanoj, pli ol iam, strategie kaj pli aktive kulturu la socian pacon, la interrilatan pacon kaj la intiman pacon, por ke ni ne enmetu nekonscie ŝtipojn en la fajrejon de la malbono kaj por ke ni helpu la Lumon de la Mondo lumigi pli amplekse kaj pli intense.
Aliaj potencaj homaj armiloj por la armagedonaj malamikoj estas distreso (troa streso), malaltaj vibroj, malsuperaj spiritaj sintonizoj, malamo, korhardeco, senpacienco, netoleremo, nepardonemo, antaŭjuĝo, aroganteco, klaĉado kaj fia rikanado. Kaj unu anteno por facila kaptado, instaliĝo aŭ vampirismo de  tiaj malignaj influoj estas la trafiko aŭ la uzado de kemiaj, botanikaj, gustumaj, trinkaj, fumaj, flaraj, sonoraj, vidaj, ideologiaj kaj pornografiaj toksaĵoj.
La krimaj organizoj de la nevidebla mondo profitas de tiaj homaj malaltvibraj agoj, por instigi malpaciĝojn, disiĝojn, konfliktojn kaj militojn, kaj por kaŭzi malsanojn, akcidentojn, suferojn, dolorojn, obsedojn, teruraĵojn, teroraĵojn, mortojn... 
Ĉio ĉi tio okazas plej multe, kiam ni estas malaltigintaj nian spiritan vibradon. Tiam ni troviĝas en konjunkcio kun la malsupera spirita mondo kaj speciale kun iu (jam de multaj citata) neevoluinta planeda korpo, kiu, siavice, estas en konjunkcio kun la Tero, “importante” mallumaĵojn kaj malpuregajn mensojn al si dum tiu ĉi planeda cikla ŝanĝado.
Ni malarmu, do, nian koron kaj nian menson, por helpi evitigi tergloban nuklean vintron kaj spiritan nuklean inferon en la venontaj jardekoj. 
Ni devas klopodi, inkluzive, ne nur ne nutri nin per tiuj negativaj sentoj kaj kutimoj, sed ankaŭ ne nutri aliajn per ili, ne malamikigi aliajn, ne veki en la aliaj sovaĝajn instinktojn, malbonajn kutimojn kaj malnoblajn sentojn. Veki, eĉ sen malbona intenco, malbonon en la aliaj, estas fari malbonon al la aliaj. La senĉesa atento pri ĉio, kion ni pensas, parolas kaj faras pri la aliaj, devas esti ĉiam prudenta, saĝa, respektema. Ni ne nur portu nian pacon al la aliaj, sed ankaŭ ni penu influi la aliajn porti sian pacon al ni, al si kaj al la aliaj antaŭen. Pro tio, tre gravas la senĉesa ekzerciĝado por la interrilataj kristaj valoroj, kiuj estas universalaj. Ekster ili, la risko, ke ni estos embriigantaj aŭ vekantaj iun monstron aŭ iun malbonulon en aliula koro aŭ en nia propra koro, estas ĉiam granda, iam ajn. Kun ili, tamen, ni helpas al la aliaj embriigi aŭ veki sian anĝelan kaj dian trajton, same kiel al ni mem, per konstantaj subtilaj dozetoj... grado post grado...
 
“(Ĉar ni estas kunlaborantoj kun Dio.” - Korintanoj I, 3:9.)



segunda-feira, 26 de maio de 2014

AS CRIANÇAS NAS REDES SOCIAIS

As redes sociais virtuais (que mais precisamente deveriam se chamar de redes insociais virtuais) têm seu lado útil, pelo menos em nível de democratização informacional e comunicacional. Foi graças à organização, via Facebook, que houve aquela surpreendente manifestação de jovens por todo o Brasil ano passado. Marcou a história. 

Existe uma organização complotizada e pacificamente aceita, que atribui ao excesso de acesso à internet a dislexia e o défict de atenção dos jovens e crianças. Mas há outro fator, oculto, que é o desdém dessa nova geração de internautas aos tsunamis de informações-verdades que lhes são adrede impostas, inclusive para transformá-los o mais rapidamente possível em massa acrítica e em massa de manobra passiva e mais suscetível aos apelos do consumerismo-ração do leviatã capitalístico ou aos apelos da padronização comportamental do leviatã socialístico. [A concepção tanto do Capitalismo Puro (na sua prevalência da liberdade individual) quanto do Socialismo Puro (na sua prevalência da igualdade social) são bem pensadas e bem intencionadas, mas falta o elo unificador de ambos, o motor vivificador, que seria o Cristianismo Puro (na sua prevalência da fraternidade interindividual e intersocial). A questão maior não está nos ismos, mas, sim, nas manipulações políticas e interesseiras sobre as mentes individuais e coletivas, via os ismos, que ficam totalmente contaminados, desvirtuados, deturpados e instrumentalizados para alavancar e manter os poderes ocultos temporais.]


****

O problema é que há muitos atrativos informacionais e comunicacionais para serem absorvidos em um único canal de tempo. Como o tempo é cada vez mais curto, precisamos mais e mais priorizar e administrar bem esse tempo, especialmente com livros, que foram a base capacitadora para as leituras e interpretações dos demais textos midiáticos e não midiáticos do mundo social.
O que mais carece aos jovens e crianças atuais é uma gama de livros pensogênicos a ler, para que eles formem uma base cognitiva sólida que lhes permitaentender melhor o mundo, a vida, a sociologia, a filosofia, a economia e os processos políticos cultos e ocultos que concorrem ferrenhamente pela sua atenção. Inteligência os jovens têm de sobra. O QI médio dos terráqueos pós-segunda guerra mundial tem crescido mais e mais no passar das gerações. Porém, da mesma forma que eles têm inteligência, os traficantes de ideologemas também têm, e estas são veiculadas não tanto para a libertação, mas para a escravização das consciências individuais e coletivas.

Precisam-se difundir livros que abram a cabeça para as novas realidades e chame a atenção quanto às manobras falaciosas, cada vez mais sutis, empregadas pelas ideologias dominantes, principalmente via mercados, via igrejas e via universidades. As novas crianças e adolescentes precisam de livros que analisem as tendências políticas globais nos vários campos de saber, de fé e de costumes, mas numa visão panorâmica, sem partidarismos, verdadeiramente libertária. Livros principalmente que exortem à prática das virtudes crísticas. Estas, sim, fomentam a verdadeira rede social, que é a rede do amor universal, que se preocupa, independente de quaisquer fronteiras, com a melhoria dos indivíduos e das sociedades, rumo ao estabelecimento da paz e da nova era no nosso planeta.
Mas quais são os livros-manifesto que mais fazem pensar atualmente? Não é pensar para perpetuar as verdades ideológicas caducas mas ainda reinantes, mas pensar o novo, o que vem por aí no porvir emergente.
Há muitos livros bons surgindo nos âmbitos científico, filosófico e religioso, ainda que com alguma contaminação ideológica. Vêm também despontando várias novas correntes de interpretação de verdades consagradas e expostas em religiões, ciências e filosofias tradicionais. Leia quem tem olhos generosos e interpretativos-inteligencias para ler, nas linhas e nas entrelinhas, não com o espírito de absorção cega a tudo, mas especialmente com a inteligência de saber separar o joio do trigo, o que convém e o que não convém, seja de que ismo prestigiado for. De posse de um conhecimento mais amplo, puro, crítico e panorâmico, adquirido da leitura de livros conscientizadores, passamos nós mesmos a escrever ou montar nossos próprios textos, ainda que apenas na mente, ainda que no próprio momento da leitura interpretativa de textos alheios (em suas linguagens escritas, ouvidas ou vistas e em seus meios reais ou virtuais), o que tendemos a fazer com mais criticidade e seletividade.
Essa superconhecimento há de formar, num breve futuro, a rede das redes. A rede da solidariedade, de interconexão no trabalho do bem, na disseminação da paz entre as sociedades e os povos, ainda que via internéticas virtuais e ainda que via ismos, logias e sofias conhecidas. Essa super-rede não há de ser influenciada pelas formas de saber estabelecidas até agora, mas, pelo contrário, as influenciará, porquanto centralizada administrativamente nas mãos invisíveis e digitadoras das novas mentes brilhantes que se achegam em massa à Crosta, por todos os canais, a serviço do Cristo Redivivo, o nosso Webmaster Divino. 

Já criastes o vosso perfil nessa rede? 

domingo, 18 de maio de 2014

KIUN PRESITAN ESPERANTAN LIBRON VI TRALEGAS, ELSTUDAS KAJ SUBSTREKAS LASTATEMPE?



En la moderna vivo, legado de skribitaj tekstoj estas unu el niaj naturaj sensoj, ĉar ni interagas kun ĝi de antaŭ proksimume kvin mil jaroj.

Sed nia cerbo ne estis konstruita por interagi nature kun pintaj teknologiaĵoj kaj teknologaĵoj. Ĝi bezonas tempon, foje longan tempon, por adapti ĉiujn siajn korteksojn al ili. Kaj bezonas alian longan tempon por ricevi la aprobon kaj apogon de la intelektuloj kaj pensuloj en ties plimulto. [Antaŭ ĉirkaŭ 2400 jaroj, Sokrato kritikegis la tiamajn skribaĵojn ĵus alvenintajn en Atenon, pro la neĉeesto de la aŭtoroj por kontentigi dubojn kaj pliklarigi siajn diraĵojn en la momento de la aliula legado.]

Malgraŭ tio, rimarkeblas, ke la interaga adaptiĝemo de la homa cerbo al la novaj teknologioj estas premiĝe evoluanta multe pli rapide ol antaŭe, ĉefe post la dua mondmilito kaj aparte depost la jaro 2000, pere de pli intensaj konstruoj, rekonstruoj, detruoj kaj transkonstruoj de neŭronoj en la nomataj neŭroplastiaj procezoj. [Tio rezultiĝas el la ankoraŭ valida darvina leĝo pri la natura selektado. La cerboj, kiuj ne haste adaptiĝos, pereos aŭ izoliĝos en alzejmeraj ĉeloj, pli frue ol supozeble.] Krome, aldonindas, ke, diference de la bestoj, kiuj bezonas milojn aŭ milionojn da jaroj por aladaptiĝi al mediaj diversigoj, la homoj, aŭ pli specife, la homaj cerboj, ne darvinism-trajtaj, povas adaptiĝi en kelkaj jaroj aŭ eĉ monatoj al nova, foje tute stranga, vivkondiĉo aŭ medio, eĉ se fizike, sed nur nivele de interago. Kial? Ĉar la homa cerbo estas movata, gvidata kaj regata, ankaŭ, kaj ĉefe, de la spirito kiu vivigas la homon. Ni, la homines sapientes, havas spiritan intelekton, kiu influas multe pli decidige kaj ŝanĝige en la cerba konduto, ol la bestoj. La kvalito de la maniero vidi la vivon, alfronti novajn aŭ neatenditajn situaciojn kaj la ĝeneralajn ĉiutagajn necesojn estas strategie fundamenta por la cerba sano kaj, oblikve, por la tuta korpa sano.



                              ****



Kvankam ĝi ne havas primitivan cerbareon por tio, la lega senso konstruis cerban subkortekson por si, per la kunligo de la areo respondeca por la vidado kun la areo respondeca por la parolo, eĉ se la rezultanta kunligaĵo ne estas fizika, sed nur subtila, el sinapsaj kaj alirimedaj interneŭronaj pontoj.

Tiu same grava leĝo pri uzado kaj neuzado, de Lamarko, ankoraŭ validas. Ju pli uzata estas la subkortekseca lega kunligaĵo (kun etendaĵoj en ambaŭ cerbaj hemisferoj), per la senĉesa legado, des pli ĝi pliinteligentigas nin. Estas pro tio, ke, kiuj bone scipovas la legadon, tiuj pensas kaj parolas pli bone, ĉar iliaj cerboj estas ade aliŝanĝiĝintaj per internaj interkoneksoj. Kaj kiu regas kaj ĉiam ekzerciĝas pri la legado en dua lingvo, tiu emas esti grade multe pli inteligenta post certaj tempoperiodoj, minimume duobligante sian kapablon asocii ideojn kaj kompreni aferojn per la interdisciplina multobla pensado. Kaj, ĉar Esperanto estas en si mem inteligenta kaj inteligentiga puzla lingvo, servanta interalie kiel luda kaj plezuriga gimnastikilo de la cerbo en diversaj sencoj, sentoj, sensoj kaj sentumoj, do kiu aŭdas kaj parolas, kaj ĉefe skribas kaj legas ĝin flue, tiu certe havas sian inteligentecon triobligitan, minimume.

[Krome, scienca esploro konstatis, ke parolo en pli ol unu lingvo malfruigas la senilan demencon ĉe maljunuloj. [Vidu tradukon ĉe http://jotakaeme.blogspot.com.br/2013/11/algumas-novidades-traduzidas-em.html ]. Memkompreneble, se maljunulo ade parolas sian nacian lingvon kaj la neŭrogimnastikan lingvon Esperanton, lia eventuala demenco venos ankoraŭ pli malfrue, aŭ eĉ rezignos veni. ]

                               ****



Por postvivi en ĉi tiuj lastaj post-modernaj jaroj, pli specife depost la jaro 2000, meze en la oceano da elektronikaj komunikiloj, la cerbo alĝustigas sin, haste kiel ĝi povas, al la novaj ondoj da sensaj stimuloj. Sed tamen, aliflanke, pro grada manko de uzado kaj sekva rustiĝo, estas lamarkleĝe atrofiataj la neŭrocirkvitoj, inkluzive tiun de la lega subkorteksca kunligaĵo. Tio draste kompromitas la integrecon de nia mensa sano kaj la praktikadon de la profunda pensado, la ellaboradon de propraj ideoj kaj la kapablon observadi kaj pli akre kaj rapide kompreni ĉirkaŭajn aferojn. Ni fariĝas, do, iom malatentemaj, forgesemaj, malpli kleraj, malpli komprenemaj kaj malpli inteligentaj, ĉefe pri la ampleksa kaj profunda vidado de la mondo kaj de ni mem. Tiu grada “azeneco” faciligas la masmanovrojn de la nuntempe regantaj (kontraŭlegaj, kontraŭesperantaj, kontraŭliberaj kaj kontraŭpacaj) ideologioj.



   KAJ KION PRI LA PRESITAJ LIBROJ?



Se ni prenas presitan libron por legi, kaj koncentriĝas pri la legado almenaŭ dum duona horo, nia kapablo reteni en la menso ĝian enhavon estas multe pli granda, ol se ni legas la saman enhavon per elektronika libro (aŭ bitlibro). Kial? Ĉar nia cerbo facile identiĝas kun la presita libro, kiu ekde la unuaj pergamenoj kaj papirusoj, kaj pli intense ekde la gutenberga presmaŝino, jam fariĝis naturigita ekstera sens-stimulaĵo por ĝi.

La elektronika teknologio, siavice, ankoraŭ estas novaĵo, do strangaĵo kaj, depende de la intenseco, daŭreco kaj grado de plurmedieco, eĉ agresaĵo por la cerbo kaj kaŭzo de ties mensa aŭ intelekta handikapo (aŭ, pejorative, “intelekta malfruiĝemo”).

Tamen, kiel pri ia ajn fremda neŭrodamaĝa drogo, alvenas la momento, kiam ni jam sufiĉe insistis kaj miskutimiĝis interagi kun tiuj tute artefaritaj komunikrimedoj, kaj ekde kiam nia cerbo rifuzas repaciĝi kun la iamaj malpli artefaritaj aŭ pli home naturecaj mediaĵoj (presitaj libroj kaj revuoj, muzikinstrumentoj, pentrartoj, skulptaĵoj ktp) rekte homsensaj artaĵoj (koncertmuziko, teatro, cirko, kantadoj, dancado ktp) kaj homnature interagaj agoj (dialogoj, simplaj promenadoj, miro al la naturo, meditadoj, preĝadoj, aŭskultado unuj al la aliaj...). Nun, drogite, la cerbo emas ŝati kaj voli nutri sin nur per elektronikaj radioj en formoj de lumo, sono kaj koloroj transformitaj en bajtojn. Estas pro tio, interalie, ke alzejmer-malsano, atentomanka perturbo, disleksio, memorperdo kaj aliaj cerbomalsanoj atakadas pli kaj pli da homoj, inkluzive junulojn, en nia post-moderna vivo. [Tio se ne paroli pri la gradaj artefaritaj nutraĵoj, kiujn ni manĝadas kaj kiuj azenigemas nin same.] Kaj kiam la enhavo de tiuj teknologiaj komunikaĵoj, per si mem, estas idiotigaj aŭ malinteligentigaj, des pli malbone. [Multaj televidprogramoj estas speciale dissendataj kun tiu celo, por sklavigi la homojn en banalajn emociojn kaj ne helpi ilin liberigi sin per la flugiloj de la rektaj kaj sendependaj pensado kaj sentado, kion kutime helpas la bonaj libroj.]

Ne hazarde Brazilo okupas ĉiam unu el la lastaj lokoj en tiu ekzameno de PIST (Programo por Internacia Studento-Takso), pri elementaj legado, matematiko kaj sciencoj, kiu ripetiĝas ĉiun trian jaron. Okazas, ke la averaĝa brazila studento delonge ne plu estas legema, viktimigite de la senĉesa bombado de komputilaj kaj kompufonaj signoj al siaj sentumoj, malsame ol la antaŭaj generacioj, kiuj akceptemis, sen neelpetebla cerba rezisto, la instruajn kaj inteligentigajn, paciencigajn kaj cerbopacigajn literojn de la iamaj kaj ankoraŭ ekzistantaj broŝuritaj libroj.



Certe la infanoj naskiĝintaj ekde 2004 ne nepre tiel dependos de presaĵoj por instruiĝi profunde por la rekta kaj kritika pensado. Sed ni, el la malnova gardio, ne iluziiĝu: ni ankoraŭ bezonegos dum longa tempo la presitajn librojn, kiuj estas intimaj amikoj de nia cerbo (eĉ se iamaj amikoj por kelkiuj). [Ili nur ne devas esti antikvaj amikoj, en la okazo se ni ĉesos legi ilin dum la venontaj jardekoj, ekzemple. ]



Kiuj legis multajn presitajn librojn, tiuj ade, masaĝe, ĝuigis la maldekstreflankajn areojn de la cerbo (ĉefe la parietan lobon), nutrigante ilin, do, per... plezuro. La cerbo ĉiam karmemoras tion, kio plezurigis ĝin antaŭe, tiel ke, antaŭ presita libro, ĝi emas salti de plezuro, (kompreneble ĉe tiuj, kiuj ankoraŭ ne estas plene neŭrodrogitaj per nesentemigaj teknokomunikiloj). Kaj tio ne dependas de la enhavo, kio povas esti alia saltilo, aŭ ne. Cetere, ni ne povas ne paroli pri la ĉarmo, kiun la presita libro-logaĵo entenas kaj transdonas al ni, kiam ĝi alvenas al niaj manoj por restadi kun ni, kiel “amanto” (profitante aludon de Clarice Lispector (en ties verko “Felicidade Clandestina”), kiam, ankoraŭ en sia knabinaĝo, ŝi ricevis libron kiel donacon delonge deziritan). Kaj la okazaĵoj, kiuj kontribuis por tiu sopiremo, estis la momentoj, kiam ni ricevis tiujn freŝajn didaktikajn librojn en la komenco de la lernoperiodoj, ĉu vi memoras? Tiun magiecon de la presitaj libroj neniu mankomputilo aŭ poŝlegilo kun ties libroj el bajtoj sukcesos reveki en ni, kiaj ajn estas iliaj enhavoj.



Krome la elektronikaj aparatoj, kun ties laŭplanaj malnoviĝoj, ĉiam forpasos. La libroj, kiujn ni bone prilaboris per la dunuklea procezilo (la paro menso-koro), estas kompare eternaj, almenaŭ en la du dividaĵoj de nia cerba malmola disko, eĉ se ili fizike jam disŝiriĝis. Ilia preso donas al ni la impreson, ke ili vivas poreterne, ĉefe se nia aparta rilato kun ili estas karesa, profunda, energiiga. [Estas vere. Mia malnovega portugala-esperanta vortaro estas jam kun la paĝoj duone malligitaj kaj tute flaviĝintaj, sed, mi ne scias kial, mi ĉiam prenas ĝin kun kareso, kun preskaŭ idolana respekto. Kaj mi sentas, ke ĝi reciprokas kun danko tiun delikatecon. Ĝi donas al mi ian sekurecon, ian subtilan energion, kiu eble konstruiĝis ene de ĝiaj paĝoj dum tiuj ĉi jaroj da preskaŭ ĉiutaga intervidado.



KAJ KION PLI PRI LA ESPERANTLINGVAJ LIBROJ?



Libro ne estas nur granda kolekto da sinsekve aranĝitaj ideoj kaj ideeroj, sed ĝi estas ankaŭ granda biblioteko da esprimformuloj en unu sola volumo. Verki libron estas skribi bone elpensitan sinsekvon da frazoj. Ĉiu frazo estas teksto en si, kaj ĝi estas strukturita tiamaniere, ke ĝi plej bone esprimu sian koncernan ideon. [Tio estas konstanta zorgumo de la averaĝa esperanta verkisto, krom lia respondeco pri la kerna fideleco al la baza strukturo de la lingvo].

Kvankam la leganto legas improvize kaj rapide, la aŭtoro ĉe sia skribotablo ne improvizas dum la redaktado de la libraj frazoj, sed penas okazigi defilon de la plej elegantaj kaj ĉarmaj manieroj de esprimado en la lingvo.

Kompreneble, en sia ĉiutaga komunikado, la librolegantoj ne uzemas frazojn ĝuste similajn al tiuj belstilaj de la libroj, sed sendube, preskaŭ nekonscie, ili emas uzi la lingvon pli kaj pli bone, kaj en la skribado, kaj en la rekta parolo, pro natura influo de la libraj fraz-aranĝoj. Kaj kun la paso de la tempo, kaj pro la senĉesa legado, la libraj esprim- formoj kaj formuloj translokiĝas iom post iom al nia cerba frazotenujo, farante nin mem fonto de alta kaj modela stilo, tiel ke se ni faros paroladon pri iu ajn temo, uzante nian grade lernitan vort- kaj esprimstokon, iu flavbeka leganto povos pensi, ke ni enparkerigis la tutan paroladon, antaŭ ol elbuŝigi ĝin.



Ni elstarigu, ke la kodo de esprimado en Esperanto, kiel internacia lingvo kreita de kabineta, sed sentoplena kaj homarama intelektulo, havas en la literaturo sian kernon. Tio kompreneble ne malmeritigas la parolan Esperanton el la stratoj, aŭ pli bone, el la konversaciaj rondoj kaj kongresoj, sed, ĉar ni ĉiam bezonas koni la esperantajn dirmanierojn de Esperanto mem, kaj ili kuŝas, aŭ pli bone, vivas precipe en la libroj, ni bezonas ade kaj senĉese legi esperantlingvajn librojn. Estas nature logike.

Ĝenerale la aŭtoroj (aŭ ties reviziistoj) zorgumas alproksimigi la redaktadon de la teksto al la modela lingvostilo, kiu estas tiu proponita de la aŭtoro super la aŭtoroj, nome Lazaro Ludoviko Zamenhof, kaj ties klasikaj samtempuloj, ĉio nome de la unuformeco de la lingvo, jen en la tempo, jen en la pluraj pens-, leg- kaj parol-medioj. [Malgraŭ ĝia senfina konstruelasteco, Esperanto estas la sola lingvo, kies evoluado implicas daŭran revenon al la pasinteco, al la fundamento.]



Nu, ni esperegas, ke vi unuavide ne konsideru nin antaŭjuĝemaj kontraŭ la bitlibroj. Ili estas neeviteblaj realaĵoj meze inter niaj postmodernaj komunikrimedoj. Pli aŭ malpli frue ĉiuj ni devos legadi bitlibrojn per legiloj. Kaj nia cerbo devos adaptiĝi rapide al tiu senso-spertado, konstruante novajn cerbareojn, eĉ se komence virtualajn, krom interneŭronaj sinapsaj pontoj kaj neŭrohistoj. Ni, kiuj ankoraŭ ne uzis tiujn teknologiaĵojn, devas prepariĝi por ili. [Ni nur simultane penu, ke tiaj bitallogaĵoj ne konspiru por la atrofiiĝo de nia ama intelekto, kiu havas sidejon en la profundo de nia koro, kaj kiu helpas nin legi la ĉiutage plej necesan el la libroj, nome tiu pri la homrilataj vivspertoj.]



Ĝeneralsence, tamen, grave estas, ke ni estu ĉiam legantaj. Kaj aparte estas vitale por la sano kaj progreso de nia esperanta lingvonivelo, ke ni estu ĉiam leganta iun esperantan libron. Post la legado de ĉiu tia libro, nia esprimkapablo esprimiĝi en la internacia lingvo kreskas konsiderinde, kaj skribe, kaj parole. Tamen, kiel lernilo per legado, kaj pro ĝia tiucela facileco, nur la presita esperanta libro donas al ni tiun eblecon praktike teni la lingvon en la manoj, preskaŭ laŭlitere.

Ni devas kunlegi per krajono, farante substrekojn, cirklojn, memorsignojn, marĝenajn notojn, kopiojn de vortoj, frazoj aŭ paragrafoj, sume studante profunde la paperan lingvujon, kiu estas vivanta cerbo ĉiam obeema kaj je nia dudekkvar-hora dispono, sen risko je pereo, damaĝo, difektiĝo, senelektriĝo, virusatako, rabo ktp.

Pro tio ni devas enmanigi esperantan libron por tralegi, trastudi kaj trasubstreki ĝin, de la unua ĝis la lasta paĝo, atente, provante ĝui ĝian enhavon kaj ankaŭ ellernante el ĝiaj nerektaj lecionoj pri la skribarto kaj sekve ankaŭ pri la parolarto.

Ju pli ni praktikadas la legadon, des pli ni ekzercas kaj plifortigas la multajn memorspecojn de la cerbo, speciale kaj multprofitige la asocian. Estas science konstatite. Kaj, krome, utiligante laŭeble ĉiujn akcesorajn sentumajn rimedojn dum la legado de presita libro, speciale la palpon (per la krajono) ni sukcesas encerbigi kaj reteni permanente multe pli da scioj kaj informoj, ol se ni legas senvivajn kaj seninteragajn bitlibrojn. [Kaj tio por ne mencii la multe pli intensan lacigon de la okuloj far la ekranoj dum longa legado, kion ne okazigas la bonaj kaj fidelaj broŝuroj.] Kaj se reparoli pri inteligenteco, legante esperantajn broŝurojn tiel esploreme kaj neŭrogimnastike, nia lingva intelekto, kiu entenas nian parolan intelekton, emas pligrandiĝi pli kaj pli, eĉ kvarobliĝante, kompare kun la intelekto de averaĝa unulingva analfabeto. Legante kaj substrekante, ni havas la impreson, ke ni regas pli potence la frazojn, per la krajono-vipo. Ni delokas nin de la pozicio de pasiva leganto al la pozicio de aktiva leganto-interpretanto, kio samvaloras al kunskribanto. Sekve: pli da kapablo kompreni, kritiki kaj enmemorigi aŭ enparkerigi la enhavon kaj la frazajn esprimformojn de la tuta teksto.



                              ****



Ni legu ion ajn ĉiam kun argumentema spirito, per kritikaj okuloj, sed la esperantaĵojn aparte, ankaŭ atenteme, elstudeme, detektive, uzante kutime la memorigan kaj didaktikecan krajonon. Estas fundamente, ne nepre por helpi en eventuala hiperfokuso (troa kaj longedaŭra koncentriĝo), sed por helpi en la procedo de regado kaj de pli kaj pli bona uzado de la lingvo, simple. Pli specife estas bone ĉiam ekzameni atente la formojn kaj formulojn uzitajn de la aŭtoroj, por solvi problemojn de esprimado (siajn kaj niajn).

La signo, ke libro estis legita ĝisoste, ĝisfunde kaj vere profitige, estas tio, se ĝi plenas je substrekoj kaj marĝenaj notoj, de la unua ĝis la lasta paĝo.



[La unua esperanta libro, kiun mi tralegis de la unua ĝis la lasta paĝo, estis “Primeiro Manual de Esperanto”, de Ismael Gomes Braga, kiu akompanis kompreneme mian petolan kaj malkvietan kreskadon. De tempo al tempo, kiam mi haltis iomete por trafoliumi ĝin, ĝi instruetis ion al mi, pere de siaj flaviĝintaj paĝoj, kiel pacienca kaj bonkora guvernisto, ĉiam esperante, ke mi ne forlasos ĝin longan tempon en la libroŝanko de mia patra avo, kie ĝi vivis ekde la kvardekaj jaroj. [Kiel reve! Kiel sopire!] Depost la engimnaziiĝo, mi kruele kaj nesenteme forlasis interagi kun ĝi, dum multaj jaroj. Sed ankoraŭ en la adoleskantaĝo, mi fine esperantistiĝis, en kurso okazinta en la spiritisma societo de Serrinha, Bahia. Tiam mi rememoris pri la iama libro-amiko kaj rapidis al ĝi por studi ĝin kune kun la lerneja. Mia avo ne plu vivis, sed ĉiuj libroj de lia libroŝranko daŭre vivis, kvazaŭ per senmortiga eliksiro. Kaj Ismael Gomes Braga estis tie, kun la sama fidela kaj saĝa mieno, pacienco kaj komprenemo. Kvankam ankoraŭ pli flaviĝinta kaj kun la paĝoj traboritaj per kontraŭesperantaj tineo-atakoj, ĝi okulbrile premis miajn manojn ĉe la rerenkontiĝo, firme, esperplene, ke mi finfine sekvos ĝiajn patrecajn lecionojn. Mi tuj konstatis, ke, mistere, ĝia enhavo ne plu estis la sama. Ĝi evoluis kaj pliampleksiĝis kun la paso de la tempo. Nun ekzistis dekoj da vortoj kaj gramatikaĵoj, kiujn mi ne estis vidintaj knabaĝe. Kaj mi, en la unua serioza rigardo, tralegis ĝin de la unua ĝis la lasta paĝo, laŭtvoĉe en multaj pecoj, por trejni la prononcon. Tuj poste mi trastudis ĝin “kun la lupeo” kaj kun krajono, senlace, tre pacience, kompreneme, kun dankosento al Zamenhof, al Ismael Gomes Braga kaj al mia avo, laŭ tiu preciza sinsekvo.]



                             ****



Espereble estos, ke post kelkaj jaroj la multsaĝaj esperantistoj havos ĉiam je la atingo de la manoj unu presitan libron kaj unu poŝlegilon, profitante la avantaĝojn de ambaŭ legrimedoj, tute normale.

Iel ajn, necese estas, ke ni devas ĉiam esti legantaj iun esperantan libron, eĉ se intermite. Strategie estas, ke ĝi ĉiam estu je la atingo de la mano, por daŭrigo de la legado en bankovico, aŭtobuso, atendejo, necesejo, krom ĉefe en la hejmo.

Jes. Malgraŭ la malmulteco de tempo kaj la stresoj de la ĉiutaga vivo, ni devas celi legatingi ĝis la lasta paĝo de la nunvica papercerbo, discipline, neŭroeduke, eĉ se nur po unu paĝo ĉiutage, aŭ ĉiunokte (aŭ ĉiufrumatene). Ĉefe en la hejmo, devas antaŭdifiniĝi la oficiala horo de la legado, krom tio, ke ĝi fariĝas sekvinda modelo de konduto por la tuta familio, speciale por la infanoj. Se ni bone premos la tempon, ĉiam aperos momenteto oportuna por la kontakto kun la presitaj literoj. La estonteco de Esperanto dependas de tiu plezuriga sinofero. La estonteco de la esperanto-kulturo estas laŭlitere en niaj manoj, en la presitaj libroj kaj krajonoj, kiujn ni aĉetas kaj per kiuj ni enprofundiĝas en la lingvon.

Niaj nepoj nin benos, se ni pacience mantenos kaj legos librojn, por transdoni al la novmonda generacio, parole kaj skribe, la modelan Esperanto-nivelon, kiun ĝi bezonos kiel masonaĵon por kunstarigi la finan konstruetapon de la pli justa, egalrajta kaj interfrateca mondo deziratan jam ekde la fruaj jaroj de tiu knabo el Bialistoko.



Estas do, surbaze de tiuj menciitaj teknikoj kaj profitoj, alte rekomendinde legi, aŭ pli bone, tralegi kaj ellegi presitajn esperantajn librojn, favore por la plibonigo de nia flueco, konado, stilpolurado kaj pli bona servado al la afero de la esperanta tutmonda kulturo, krom tio, ke tiele ni helpas en la vivtenado de la librovendejoj de nia esperantaj institucioj kaj, oblikve, en la vivtenado de la bona esperanta stilo en la kapo de la estontaj generacioj, kiuj esperas trovi en ni ekzemplojn de vivanta Esperanto-modelo.

Ĝenerale la naturaj lingvoj transdoniĝas de generacioj al generacioj, per la parolo kaj per la skribaĵoj. La naturigita internacia lingvo Esperanto, kiu bezonas resti laŭmodele tia, kia en sia unua tempo, transdoniĝas de generacioj al generacioj de esperantistoj, unue pere de la presitaj libroj, ĉar en ili kuŝas la trezoroj de la riĉenhava modelo de stilo, formo kaj lingvo, kaj due pere de la konversaciaj rondoj, renkontiĝoj, interparoloj kaj, kial ne, ankaŭ pere de la skajpaj babiloj, retmesaĝoj kaj eĉ elektronikaj tekstoj.

Ĉio estas demando pri kunteksto, neceseco, prioritato. Certe dum ankoraŭ multaj jardekoj, la presitaj libroj estos la fundamento de la esperantista kleriĝo kaj de la esperanta lingvoregado. La ceteraj tradiciaj leg-rimedoj (revuoj, gazetoj ktp) estas la konstruaj muroj. Dume, la enekranaj bitlibroj estas parto de la konstruaĵa finprilaboro.

Vere estas, ke sen solida fundamento nenia konstruaĵo, nenia lingvo, nenia institucio, nenia intelektularo subtenas sin forte, sendepende kaj eliksire longe.