ALGUMAS POUCAS NOTAS
SOBRE A VIRGULA EM
ESPERANTO.
Josenilton
No geral, nas formas simples das orações, com
SUJEITO, VERBO E OBJETO, não se coloca vírgula.
No meio de orações, SED e TAMEN são sempre
precedidas de vírgula. Tiu ĉi glaciaĵo ne
estas el kokoso, sed el graviolo. Li ne deklaris tion, sed tute alion. Mi
intencas iri plaĝen, sed dependas de la Suno. "La papero estas tre blanka,
sed la neĝo estas pli blanka." Stela revas lerni kravmagaon, tamen ŝi ne
kuraĝas frekventi luktejon. Ludoviko estas dankema al Mario pro ties favoroj,
tamen li ne rekonas tion publike.
"É costume consagrado não enquadrar DO entre
vírgulas. Kion do vi volas?" Kial do
vi demandas al mi pri tio? Mi kredas do pri liaj vortoj.
"Mais de um adjetivo que qualifique um substantivo:
postam-se, em Esperanto, antes do substantivo, com ou sem vírgula, ou (p. ex.
se são dois), um antes, o outro depois, ou mesmo todos depois. Granda blanka domo. Ĝis baldaŭa persona
konatiĝo! Du blondaj fremdlandaj virinoj. Klaraj mallongaj someraj noktoj.
Nokto mallumega, nigra, senfina. La maljuna honesta ministro. Nia brava, glora
reĝo. La malfacilaj lingvoj naciaj. Tio estis efektiva densaĵo antaŭdiluva. Nun
li rememoris tiun gloran tempon pasintan."
Orações explicativas com KI-vorto, quando no meio ou
no fim de uma oração principal, mesmo com preposição ou conjunção, geralmente
são virguladas. La domo, kie Rita vivas,
estas tre moderna. La libro, kiun vi volas, mankas en la librejo. Hieraŭ mi
spektis la filmon, kiun vi rekomendis al mi, tri fojojn. "Metro de drapo
signifus metron, kiu kuŝis sur drapo, aŭ kiu estas uzata por drapo." Mi ne
scias, kial li ridas. Li ridas multe, sed mi ne scias, kial. Ĉu vi scias, kie
Maria loĝas? Marko laboras en la lernejo, en kiu Dagoberto studas.
A partícula subjuntiva KE sempre é precedida de
vírgula. Mi opinias, ke ne pluvos hodiaŭ,
tial ke mi pretigas min por iri al la plaĝo. Paŭlo asertis, ke li kunlaboros
kun la projekto. Karlo diris, ke, post kiam li diplomiĝos, li klinikos en
Argentino.
Geralmente a partícula ĈU é precedida de vírgula,
quando no meio da frase. Mi ne scias, ĉu
Monaliza ridas, aŭ ploras. Ne estas klare, ĉu li komprenis, aŭ ne, la lecionon.
"Mi dubas, ĉu vi estas feliĉa".
Como partícula alternativa adversativa (quando as
expressões em comparação não dizem a mesma coisa, tendo pesos semânticos
diferentes), o AŬ é precedido de vírgula. "Magazeno,
en kiu oni vendas cigarojn, aŭ ĉambro, en kiu oni tenas cigarojn, estas
cigarejo; skatoleto aŭ alia objekto, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarujo."
Antono ellernis Esperanton, tradukante, aŭ instruante. Li malbonfartas pro
multe da drinkado, aŭ pro multaj negativaj pensoj.
A partícula alternativa consequencial AŬ, separando
duas orações, é precedida de vírgula. Vi
devas legi multe pli da libroj, aŭ vi ne regos Esperanton. Nek disputu, nek
kverelu, aŭ vi malsaniĝos pri la nervoj. Aktoroj, ne deiru de la podio, aŭ ni
estos ĉiuj perditaj.
A partícula comparativa OL é precedida de vírgula,
quando se trata de comparação entre dois substantivos ou dois pronomes
distintos. Georgo estas pli forta, ol
Rikardo. Genoveva kaj Analia estas pli aĝaj, ol Petro kaj Adalberto. Ŝi estas
pli netraŭmiĝema, ol li.
No caso de comparação com OL entre dois adjetivos ou
dois advérbios de um mesmo substantivo ou pronome, geralmente não se virgula. Hodiaŭ li vetas en la loterio multe pli ol
hieraŭ. Pro la hieraŭa sunbano, hodiaŭ la haŭto de Eva estas pli bruna ol
blanka. Lia kanto estas pli laŭta ol bela.
