DULINGVA RAPIDA VORTARO PORTUGALA-ESPERANTO - AKTUALIGO EL JULIO 2025

REFERÊNCIAS: ESPERANTO PORTUGUÊS PORTUGALA DICIONÁRIO VORTARO GLOSSÁRIO GLOSARO TERMINARO TRADUZIR TRADUÇÃO

ACABOU A COMÉDIA (Gíria usada para indicar que uma situação de fingimento, brincadeira ou paciência chegou ao fim, tendo ganhado força em debates políticos e sociais na internet. // Slango uzata por indiki, ke situacio de ŝajnigo, ŝerco aŭ pacienco atingis sian finon, plifortiĝinte en politikaj kaj sociaj interretaj debatoj.) = ĈESIĜIS LA KOMEDIO / FALSAĴO / ŜAJNAĴO

ACURÁCIA (Palavra utilizada para definir o nível de exatidão dos resultados obtidos em diversos processos. // Vorto uzata por difini la nivelon de precizeco de la rezultoj akiritaj en diversaj procezoj.) = PRECIZECO

ALGORITMO DE SHOR (Um algoritmo quântico famoso por sua capacidade de fatorar números inteiros grandes exponencialmente mais rápido do que qualquer algoritmo clássico, ameaçando a criptografia atual. // Fama kvantuma algoritmo pro sia kapablo faktorigi grandajn entjerojn eksponenciale pli rapide ol iu ajn klasika algoritmo, minacante la nunan kriptografion.) = ALGORITMO DE SHORO; SHORA ALGORITMO

AMIDÁ (Oração central da liturgia judaica. // Centra preĝo de la juda liturgio.) = AMIDO; AMIDAHO

ANÁLISE DO DISCURSO (Campo da linguística e da comunicação especializado em analisar o uso das línguas naturais, particularmente a maneira como ocorrem as construções ideológicas em um texto. // Fako de lingvistiko kaj komunikado specialiĝinta pri la analizo de la uzo de naturaj lingvoj, precipe la maniero, kiel ideologiaj konstruoj okazas en teksto.) = ANALIZO PRI LA IDEOLOGIO

ANILHA (Em musculação: Disco de ferro ou outro material pesado que se coloca nas extremidades da barra para fazer exercícios de levantamento de peso. // Disko el fero aŭ alia peza materialo, kiun oni metas sur la finojn de stango, por fari ekzercojn de halterlevado; Em ornitologia: Pequeno anel colocado na perna de pássaros para identificá-los, muito usado em criação de aves e estudos científicos. // Malgranda ringo metita sur la kruron de birdoj por identigi ilin, tre uzata en birdobredado kaj sciencaj studoj; Em mecânica ou hidráulica: Espécie de arruela ou peça circular usada para vedação ou fixação de parafusos e conexões. // Speco de diskoringo aŭ cirkla peco uzata por sigeli aŭ fiksi ŝraŭbojn kaj konektilojn.) = HALTERDISKO; IDENTIG-RINGO; FIKSRINGO

ANYON (Em física quântica: Tipo de quasipartícula que existe apenas em duas dimensões e que não se comporta nem como férmion nem como bóson, fundamental para a computação topológica. // Tipo de kvazaŭpartiklo kiu ekzistas nur en du dimensioj kaj kiu kondutas nek kiel fermiono nek kiel bosono, fundamenta por la topologia kvantuma komputado.) = ANJONO

AORISTO (Tempo verbal existente nas línguas indoeuropeias, como o grego e o sânscrito, indicando uma ação verbal ou acontecimento, sem definir absolutamente o seu tempo de duração, ou sem definir com precisão o tempo em que a ação ocorreu, sendo uma espécie de tempo passado indefinido, indeterminado, e sendo que nas línguas comuns e modernas, este tempo verbal não existe. // Verba temso ekzistanta en hindeŭropaj lingvoj, kiel la greka kaj la sanskrita, indikanta parolan agon aŭ eventon, sen ne nepre difini ĝian daŭron, aŭ sen precize difini la tempon kiam la ago okazis, estanta speco de nedifinita pasinta tempo, kaj ne ekzistanta en la ordinaraj kaj modernaj lingvoj.) = AORISTO

APAGAMENTO (Gíria da internet equivalente a cancelamento, quando um famoso deixa de ser seguido ou apoiado após uma controvérsia pública, caindo no ostracismo. // Interreta slango ekvivalenta al forpreterlaso, malsekvado, ekignoro, kiam famulo ĉesas esti sekvata aŭ subtenata post publika polemiko, falante en ostracismon.) = IGNORADO; (FOR)PRETERLASADO; ENOSTRACISMIGO

ARQUIPÉLAGO DOS BIJAGÓS (Conjunto de ilhas costeiras e estuarinas da Guiné-Bissau, constituído por 88 ilhas, ilhéus e ilhotas, situadas ao largo da costa atlântica africana. // Aro de marbordaj kaj estuaraj insuloj de Gvineo-Bisaŭo, konsistanta el 88 insuloj kaj insuletoj, situantaj en la afrika atlantika marbordo.) = INSULARO / ARKIPELAGO DE LA BIĴAGOJ

ATÉ PORQUE (Ou mesmo porque, ainda mais que) = DES PLI, KE; DES PLI, ĈAR

BERMEJA (Ilhota fantasma situada na costa norte da Península de Yucatán, de acordo com diversos mapas do Golfo do México dos séculos XVI. // Fantoma insuleto situanta ĉe la norda marbordo de la Jukatana Duoninsulo, laŭ diversaj mapoj de la Meksika Golfo el la 16-a jarcento.) = BERMEĤO

BIG DATA EM SAÚDE (Análise de grandes e complexos conjuntos de dados de saúde para identificar padrões, prever surtos de doenças, otimizar tratamentos e melhorar os sistemas de saúde pública. // Analizo de grandaj kaj kompleksaj aroj de san-datenoj por identigi modelojn, antaŭdiri malsan-ekaperojn, optimumigi traktadojn kaj plibonigi publikajn san-sistemojn.) = GRANDAJ DATENOJ EN SANO

BIJAGÓS (Povo africano que habita o arquipélago dos Bijagós, na região da Guiné-Bissau. // Afrika popolo, kiu loĝas en la arkipelago de la Biĵagoj, en la regiono de Gvineo-Bisaŭo.) = BIĴAGOJ

BIOLOGIA SINTÉTICA DE XENOBOTS (Subcampo da biologia sintética focado na criação de "organismos vivos programáveis" ou "robôs biológicos" a partir de células biológicas, sem qualquer alteração genética. // Subfako de sinteza biologio fokusita al la kreado de "programeblaj vivantaj organismoj" aŭ "biologiaj robotoj" el biologiaj ĉeloj, sen ajna genetika modifo.) = SINTEZA BIOLOGIO DE KSENOBOTOJ

BIÓPSIA LÍQUIDA (Exame de sangue minimamente invasivo que detecta fragmentos de DNA de tumores (ctDNA) ou células tumorais circulantes, permitindo diagnosticar e monitorar o câncer. // Minimume enpenetra sang-ekzameno kiu detektas fragmentojn de tumora DNA (ctDNA) aŭ cirkulantajn tumorajn ĉelojn, ebligante diagnozi kaj monitori kanceron.) = LIKVA BIOPSIO

BRABA (Expressão popular para se referir a algo incrível, impressionante; feminino de "brabo". // Io nekredebla, impona; ina formo de "braba".) = IMPONEGA / MIRINDA

CANIVETE SUÍÇO (Canivete multilâmina, que possui uma lâmina principal com ponta rebaixada, e outros tipos de lâminas e ferramentas, como chave de fenda, abridor de latas, lâmina de serra, tesoura e muitas outras. // Multklinga tranĉilo, kiu havas ĉefan klingon kun mallevita pinto, kaj aliajn tipojn de klingoj kaj iloj, kiel ŝraŭbturnilo, ladmalfermilo, segilklingo, tondilo kaj multaj aliaj.) = MULTKLINGA / MULTLAMENA TRANĈILO; SVISA TRANĈILO

CARGA VIRAL (Medida da quantidade de um determinado vírus no sangue de uma pessoa infectada; um indicador chave na monitorização de doenças como HIV e hepatite. // Mezuro de la kvanto de specifa viruso en la sango de infektita persono; ŝlosila indikilo por monitori malsanojn kiel HIV kaj hepatito.) = VIRUSA ŜARĜO

CÉLULAS-TRONCO PLURIPOTENTES INDUZIDAS (Células adultas reprogramadas em laboratório para se comportarem como células-tronco embrionárias, capazes de se diferenciar em qualquer tipo de célula do corpo. // Plenkreskaj ĉeloj reprogramitaj en laboratorio por konduti kiel embriaj stamĉeloj, kapablaj diferenciĝi en ajnan tipon de ĉelo en la korpo.) = INDUKTITAJ PLURIPOTENCAJ STAMĈELOJ

CHÁ DE SUMIÇO (Expressão popular que significa desaparecer ou ignorar alguém intencionalmente. // Populara esprimo kiu signifas intence malaperi aŭ ignori iun.) = (FOR)MALAPERIS

CHEGOU EM CASA (Expressão popular usada para indicar que algo foi compreendido plenamente ou que alguém finalmente entendeu uma verdade, muitas vezes com tom irônico ou dramático; originou-se de um vídeo viral em que uma pessoa reage emocionada após entender uma situação. // Populara esprimo uzata por indiki, ke io estis plene komprenita aŭ ke iu finfine komprenis veron, ofte kun ironia aŭ drama tono; ĝi originis de virusa video, en kiu persono reagas emocie post kompreno de situacio.) = FINE KOMPRENITE

CIÊNCIA DA ATRIBUIÇÃO (Ramo da climatologia que utiliza modelos computacionais complexos e análises estatísticas para determinar o quanto as mudanças climáticas causadas pelo homem aumentaram a probabilidade e a intensidade de um evento climático extremo específico (como uma onda de calor, enchente ou seca). // Fako de klimatologio kiu uzas kompleksajn komputilajn modelojn kaj statistikajn analizojn por determini kiomgrade hom-kaŭzitaj klimataj ŝanĝoj pliigis la probablecon kaj intensecon de specifa ekstrema klimata evento (kiel varmondo, inundo aŭ sekeco).) = KLIMATA INFOANALIZO

CIÊNCIA DOS MODELOS DE FUNDAÇÃO (Ciência dedicada a entender modelos de IA Generativa, conhecidos como "Modelos de Fundação", que investiga fenômenos que não foram programados, mas que surgiram espontaneamente, como as habilidades emergentes (a capacidade de um modelo resolver tarefas para as quais não foi treinado) e a interpretabilidade (tentar entender como o modelo "pensa" para chegar a uma resposta). // Scienco dediĉita al la kompreno de modeloj de Genera IA, konataj kiel "Fundamentaj Modeloj", kiu esploras fenomenojn ne programitajn sed spontane aperintajn, kiel la emerĝaj kapabloj (la kapablo de modelo solvi taskojn por kiuj ĝi ne estis trejnita) kaj la interpretebleco (provo kompreni kiel la modelo "pensas" por atingi respondon).) = SCIENCO PRI MAŜIN-ELLERNADO / SPONTANFARADO; MEMAGEMA ARTEFARITA INTELEKTO

COLOBUS (Gênero de macaco da família Cercopithecidae. // Genro de simio el la familio Cercopithecidae.) = BLANK-NIGRA STUMPOSIMIO

COLOCAR A CONVERSA EM DIA (ou colocar o papo em dia: atualizar-se sobre a vida de alguém, partilhando novidades e informações sobre o que aconteceu desde a última vez que se viram ou falaram, sendo uma expressão informal usada para descrever um momento de conversa descontraída onde as pessoas trocam novidades e detalhes sobre suas vidas. // Informiĝi pri ies vivo, interŝanĝante novaĵojn kaj sciigojn pri tio, kio okazis ekde la lasta renkonto aŭ interparolo. Temas pri familiara esprimo por priskribi neformalan babilmomenton, dum kiu homoj interŝanĝas novaĵojn kaj detalojn pri siaj vivoj.) = ĜISDATIGI LA INTERBABILADON

COMPUTAÇÃO QUÂNTICA (Uso de fenômenos quânticos, como superposição e emaranhamento, para realizar cálculos de formas fundamentalmente novas e mais potentes para certos problemas. // Uzo de kvantumaj fenomenoj, kiel superpozicio kaj kuntiriĝo, por plenumi kalkulojn en fundamente novaj kaj pli potencaj manieroj por certaj problemoj.) = KVANTUMA KOMPUTADO

COMPUTAÇÃO QUÂNTICA TOPOLÓGICA (Uma abordagem teórica para a computação quântica que usa partículas exóticas chamadas "anyons" para criar qubits mais robustos e resistentes à decoerência. // Teoria aliro al kvantuma komputado kiu uzas ekzotikajn partiklojn nomatajn "anjonoj" por krei pli fortikajn kaj dekoher-rezistajn kvantumbitojn.) = TOPOLOGIA KVANTUMA KOMPUTADO

COORTE (Grupo numeroso de pessoas; magote; também, cada uma das dez unidades de uma legião do exército romano. // Granda grupo de homoj; amaso; ankaŭ, ĉiu el la dek unuoj de legio de la romia armeo.) = KOHORTO

CORPO A CORPO (Sobre batalha corporal. // Pri korpa batalo.) = KORPO KONTRAŬ KORPON

CORREÇÃO QUÂNTICA DE ERROS (Conjunto de técnicas para proteger a informação quântica da decoerência e outros erros, essencial para construir computadores quânticos em larga escala. // Aro de teknikoj por protekti kvantuman informon kontraŭ dekohero kaj aliaj eraroj, esenca por konstrui grandskalajn kvantumajn komputilojn.) = KVANTUMA ERARKOREKTADO

COVID LONGA (Conjunto de sintomas e condições de saúde persistentes que ocorrem semanas, meses ou anos após a infecção inicial por SARS-CoV-2. // Aro de persistaj simptomoj kaj sanstatoj kiuj okazas semajnojn, monatojn aŭ jarojn post la komenca infekto per SARS-CoV-2.) = LONGDAŬRA KOVIMO

CRIPTOGRAFIA QUÂNTICA (Técnica de segurança que utiliza os princípios da mecânica quântica para proteger a informação, tornando a espionagem impossível de passar despercebida. // Sekureca tekniko kiu uzas la principojn de kvantuma mekaniko por protekti informojn, igante spionadon neebla preterpasi nerimarkate.) = KVANTUMA KRIPTOGRAFIO

CRISTAL DE TEMPO (Fase da matéria, em que os átomos se movem em um padrão que se repete no tempo, mesmo em seu estado de menor energia. // Fazo de materio, en kiu la atomoj moviĝas laŭ ŝablono kiu ripetiĝas en tempodaŭro, eĉ en sia plej malalta energia stato.) = TEMPOKRISTALO; MINIMUMA ATOMMOVECO

DARWINISMO QUÂNTICO (Teoria que tenta explicar como a realidade clássica e objetiva emerge do mundo quântico através de um processo de "seleção natural" de estados estáveis. // Teorio kiu provas klarigi kiel la klasika kaj objektiva realo eliras el la kvantuma mondo per procezo de "natura selektado" de stabilaj statoj.) = KVANTUMA DARVINISMO

DE BOAS (Gíria que significa estar tranquilo, calmo ou em paz, também podendo indicar que algo está indo bem. // Slango kiu signifas esti trankvila, kvieta aŭ paca, ankaŭ povante indiki, ke io iras bone.) = EN ORDO; TRANKVILE

DE GRACINHA (Gíria para algo feito de forma gratuita ou sem esforço. // Slango por io farita senpage aŭ senpene.) = SENKOSTE / SENPENE

DESIDRATAR (Expressão popular substitutiva de fazer chorar muito. // Populara esprimo anstataŭanta la ideon de ploregi.) = PLOR(EG)IGI

DISRUPTORES ENDÓCRINOS (Substâncias químicas que interferem no sistema hormonal do corpo, podendo causar problemas reprodutivos, de desenvolvimento e metabólicos. // Kemiaj substancoj kiuj malhelpas la hormonan sistemon de la korpo, povante kaŭzi reproduktajn, evoluajn kaj metabolajn problemojn.) = ENDOKRINAJ PERTURBOJ

DOIS DEDOS DE (Sobre medida de dois dedos. // Pri mezuro de du fingroj.) = DU FINGROJ DA

EFEITO ZENO QUÂNTICO (Fenômeno em que a evolução de um sistema quântico é paralisada ou "congelada" por medições muito frequentes. // Fenomeno en kiu la evoluo de kvantuma sistemo estas haltigita aŭ "frostigita" per tre oftaj mezuroj.) = KVANTUMA ZENO-EFIKO

ELE PIROU NA BATATINHA (Expressão popular para dizer que alguém enlouqueceu. // Populara esprimo por diri, ke iu freneziĝis.) = LI FRENEZIĜIS / PERDIS LA PRUDENTON

EPIGENÉTICA (Estudo das mudanças hereditárias na função dos genes que não são causadas por alterações na sequência de DNA, mas sim por fatores ambientais e de estilo de vida. // Studo de heredaj ŝanĝoj en genfunkcio kiuj ne estas kaŭzitaj de ŝanĝoj en la DNA-sekvenco, sed de mediaj kaj vivstilaj faktoroj.) = EPIGENETIKO

ESPONJA-DE-VIDRO (Ou Monorhaphis chuni: Única espécie de esponja siliciosa do gênero monotípico Monorhaphis, habitante do fundo do mar, conhecida por criar uma única espícula basal gigante (G.B.S.) para ancorar a esponja nos sedimentos, e conhecida também por viver mais de onze mil anos. // Unika specio de silika spongo el la monotipa genro Monorhaphis, loĝanta sur la marfundo, konata pro kreado de ununura giganta baza spikulo (G.B.S.) por ankri la spongon en la sedimentoj, kaj ankaŭ konata pro vivado de pli ol dek unu mil jaroj.) = SPONGO EL VITRO; MONORHAFISO-ĈUNO

ESPUMA QUÂNTICA (Conceito teórico que descreve o espaço-tempo em escalas extremamente pequenas, onde flutuações quânticas fariam com que ele se tornasse "espumoso" e caótico. // Teoria koncepto kiu priskribas la spactempon je ekstreme malgrandaj skaloj, kie kvantumaj fluktuoj igus ĝin "ŝaŭma" kaj kaosa.) = KVANTUMA ŜAŬMO

EXOMA (Parte do genoma formada pelos éxons (as sequências que codificam proteínas), cujo sequenciamento é uma forma mais rápida e barata de encontrar mutações causadoras de doenças. // Parto de la genomo formita de la ekzonoj (la sekvencoj kiuj kodigas proteinojn), kies sekvencado estas pli rapida kaj malmultekosta maniero trovi malsan-kaŭzantajn mutaciojn.) = EKZOMO

FARINHA PANKO (Tipo de farinha de pão japonesa, caracterizada por flocos maiores e mais leves do que a farinha de rosca tradicional. // Tipo de japana panfaruno, karakterizita per pli grandaj kaj flokoj pli malpezaj ol la tradicia panfaruno.) = PANER-FARUNO

FARMACOGENÔMICA (Estudo de como os genes de uma pessoa afetam sua resposta aos medicamentos, permitindo a personalização da terapia medicamentosa para maximizar a eficácia e minimizar os efeitos adversos. // Studo pri kiel la genoj de persono influas ties respondon al medikamentoj, ebligante la personecigon de medikamenta terapio por maksimumigi efikecon kaj minimumigi kromefikojn.) = FARMAKOGENOMIKO

FARMACOVIGILÂNCIA (Atividade de monitorar, detectar, avaliar e prevenir efeitos adversos ou quaisquer outros problemas relacionados a medicamentos após sua comercialização. // Agado de monitorado, detektado, taksado kaj preventado de kromefikoj aŭ ajnaj aliaj problemoj rilataj al medikamentoj post ilia enmerkatigo.) = FARMAKOGARDADO; FARMAKOKONTROLADO

FAZER SENTIDO (Expressão usada para indicar que algo é lógico, coerente ou compreensível, tendo se tornado popular em discussões online sobre comportamentos ou eventos. // Esprimo uzata por indiki, ke io estas logika, kohera aŭ komprenebla, populariĝinta en interretaj diskutoj pri kondutoj aŭ eventoj.) = TIO HAVAS SENCON

FAZUELI (Termo irônico para algo que não funciona ou não dá certo. // Ironia slangaĵo por io, kio ne funkcias aŭ ne sukcesas.) = FIASKAĴO / MALSUKCESO

FÉRMION DE MAJORANA (Em física quântica: Partícula que é a sua própria antipartícula, cuja existência é pesquisada para ser a base de qubits topológicos. // En Kvantuma Fiziko, partiklo kiu estas sia propra antipartiklo, kies ekzisto estas esplorata por esti la bazo de topologiaj kvantumbitoj.) = MAJORANA FERMIONO

FUNDAÇÃO CACIQUE COBRA CORAL (Organização da Umbanda tida como voltada para proteger eventos sociais contra chuvas e desastres climáticos. // Umbanda-organizaĵo konsiderata kiel dediĉita al la protekto de sociaj eventoj kontraŭ pluvoj kaj klimataj katastrofoj.) = FONDAĴO KACIKO SERPENTO KORALO

GERAÇÃO GRANDIOSA (Corte demográfico que segue a chamada Geração Perdida e precede a chamada Geração Silenciosa, referindo-se à geração formada pelos indivíduos que cresceram durante a Grande Depressão (1929–39) nos Estados Unidos e depois participaram dos combates da Segunda Guerra Mundial (1939–45, com participação dos EUA entre 1941 e 1945), bem como por aqueles que, permanecendo no país, participaram do esforço de guerra, no chamado home front. // Demografia aĝularo kiu sekvas la tiel nomatan Perditan Generacion kaj antaŭas la tiel nomatan Silentan Generacion, rilate al la generacio formita de la individuoj kiuj kreskis dum la Granda Depresio (1929–39) en Usono kaj poste partoprenis en la bataloj de la Dua Mondmilito (1939–45, kun la partopreno de Usono inter 1941 kaj 1945), kaj ankaŭ de tiuj, kiuj, restante en la lando, partoprenis en la milita penado, en la tiel nomata hejma fronto.) = GRANDIOZA GENERACIO

GERAÇÃO SANDUÍCHE (Grupo de pessoas adultas de meia-idade que cuidam, ao mesmo tempo, de seus pais idosos, de seus próprios filhos, e por vezes de seus próprios netos. // Grupo de mezaĝaj plenkreskuloj, kiuj samtempe zorgas pri siaj maljunaj gepatroj, siaj propraj infanoj, kaj foje pri siaj propraj nepoj.) = SANDVIĈA GENERACIO

GUERRA DO CONTESTADO (Conflito armado ocorrido de outubro de 1912 a agosto de 1916, que teve como partes beligerantes posseiros e pequenos proprietários de terras contra os governos dos estados de Santa Catarina e Paraná, além do Governo Federal brasileiro, tendo o campo de guerra sido uma região rica em erva-mate e madeira, disputada por ambos os estados e que ficou conhecida como "Contestado". // Armita konflikto okazinta de oktobro 1912 ĝis aŭgusto 1916, kiu havis kiel militantajn partiojn domokupantojn kaj malgrandajn terposedantojn kontraŭ la registaroj de la ŝtatoj Sankta Katarino kaj Paranao, krom la brazila Federa Registaro, kies batalkampo estis regiono riĉa je mateo kaj ligno, pridisputata de ambaŭ ŝtatoj kaj konata kiel "Kontestado".) = MILITO DE KONTESTADO

HASTEAR A MEIO PAU (Ou hastear a meio mastro, geralmente sobre bandeira, em sinal de luto. // Aŭ duonmaste hisi, kutime pri flago, kiel signo de funebro.) = DUONHISI

HYPERLOOP (Proposta de transporte de passageiros e/ou carga em forma de tubos através dos quais uma cápsula pode viajar livre de resistência ao ar ou atrito em alta velocidade, reduzindo drasticamente o tempo de viagem em longas distâncias. // Propono por transporto de pasaĝeroj kaj/aŭ ŝarĝo en formo de tuboj, tra kiuj kapsulo povas vojaĝi sen aera rezisto aŭ frotado je alta rapido, draste reduktante la vojaĝdaŭron sur longaj distancoj.) = VAKUA TRAJNO

IMUNOTERAPIA (Tratamento que utiliza o próprio sistema imunológico do paciente para combater doenças, especialmente o câncer, "ensinando" as células de defesa a reconhecer e atacar as células tumorais. // Traktado kiu uzas la propran imunsistemon de la paciento por batali kontraŭ malsanoj, precipe kanceron, "instruante" la defendajn ĉelojn rekoni kaj ataki la tumorajn ĉelojn.) = IMUNTERAPIO

INCOMPATIBILIDADE DE GÊNIOS (Expressão popular usada para descrever a dificuldade de relacionamento entre duas pessoas, geralmente em um contexto romântico, onde as diferenças de personalidade e comportamento causam conflitos frequentes e desgastantes, não se tratando de uma incompatibilidade intelectual, mas, sim, de uma falta de harmonia e compreensão mútua nas interações diárias. // Populara esprimo uzata por priskribi la malfacilecon de rilato inter du homoj, kutime en romantika kunteksto, kie la diferencoj de personeco kaj konduto kaŭzas oftajn kaj lacigajn konfliktojn, ne temante pri intelekta neagordeco, sed pri manko de harmonio kaj reciproka kompreno en la ĉiutagaj interagoj.) = MALAKORDEMO INTER KARAKTEROJ / PERSONECOJ

INTELIGÊNCIA ARTIFICIAL EM DIAGNÓSTICO (Uso de algoritmos e aprendizado de máquina para analisar imagens médicas, dados de laboratório e prontuários, auxiliando os médicos a fazer diagnósticos mais rápidos e precisos. // Uzo de algoritmoj kaj maŝinlernado por analizi medicinajn bildojn, laboratoriajn datenojn kaj medicinajn dosierojn, helpante kuracistojn fari pli rapidajn kaj precizajn diagnozojn.) = ARTEFARITA INTELEKTO EN DIAGNOZO

INTELIGÊNCIA ORGANOIDE (Campo emergente que combina biologia e ciência da computação, com o objetivo de criar "biocomputadores" utilizando organoides cerebrais – minicérebros cultivados em laboratório a partir de células-tronco humanas – e conectá-los a interfaces eletrônicas, sendo que a ideia é usar o poder de processamento biológico das redes de neurônios para aprender e resolver problemas. // Emerĝanta kampo kiu kombinas biologion kaj komputikon, kun la celo krei "biokomputilojn", uzante cerbajn organoidojn – minicerbojn kultivitajn en laboratorio el homaj stamĉeloj – kaj konekti ilin al elektronikaj interfacoj, kun la ideo uzi la biologian prilaboran potencon de neŭronaj retoj por lerni kaj solvi problemojn.) = ORGANOIDA KOMPUT-INTELEKTO

JEITINHO BRASILEIRO (Prática cultural nominada pejorativamente como brasileira, embora se identifique em todo o mundo, onde pessoas contornam regras, leis ou normas sociais para alcançar seus objetivos de forma informal, muitas vezes buscando soluções criativas ou utilizando a informalidade e a simpatia, sendo uma forma de resolver problemas ou situações de maneira não convencional, adaptando-se às circunstâncias e buscando soluções práticas, mesmo que isso signifique ir contra o estabelecido. // Kultura praktiko pejorative nomata brazila, kvankam ĝi troviĝas tra la tuta mondo, kie homoj preterpasas regulojn, leĝojn aŭ sociajn normojn por atingi siajn celojn neformale, ofte serĉante kreivajn solvojn aŭ uzante neformalecon kaj simpatiecon, estante maniero solvi problemojn aŭ situaciojn nekonvencie, adaptiĝante al la cirkonstancoj kaj serĉante praktikajn solvojn, eĉ se tio signifas kontraŭi la establitajn regulojn.) = (SOLV-)ARTIFIKO; (SOLV-)RUZAĴO

JOGAR VERDE (Dar uma pista enganosa, fazer uma pergunta insinuante ou agir de forma indireta para obter informações ou avaliar a reação de alguém a uma determinada situação, sendo uma forma de sondar ou investigar algo sem ser muito direto, usando sutileza para descobrir o que se pretende. // Doni trompan sugeston, fari subaludan demandon aŭ agi nerekte por akiri informojn aŭ taksi la reagon de iu al certa situacio, estante maniero sondi aŭ esplori ion troa rekteco, uzante subtilecon, por malkovri tion, kion oni celas.) = NEREKTE KONFESIGI VERON; SUBARTIFIKE / TROMPIGE ESPLORI / DEKLARIGI VERON

LACEAR OS SAPATOS (Tornar os sapatos largos, mais folgados e macios, de forma que eles se ajustem melhor ao formato dos pés e se tornem mais confortáveis. // Fari la ŝuojn pli larĝaj, pli malstriktaj kaj pli molaj, tiel ke ili pli bone adaptiĝu al la formo de la piedoj kaj fariĝu pli komfortaj.) = LARĜIGI / MALSTREĈI / MALSTRIKTIGI / LOZIGI / KOMFORTIGI LA ŜUOJN

MAPA POLÍTICO (Tipo de mapa que mostra as divisões territoriais, como países, estados, províncias e municípios, juntamente com suas respectivas capitais e fronteiras, representando a organização administrativa de um determinado território. // Tipo de mapo kiu montras la teritoriajn dividojn, kiel landoj, ŝtatoj, provincoj kaj municipoj, kune kun iliaj respektivaj ĉefurboj kaj limoj, reprezentante la administran organizon de specifa teritorio.) = (GEO)POLITIKA MAPO

MEDICINA DE PRECISÃO (Abordagem médica que personaliza o tratamento e a prevenção de doenças com base na variabilidade genética, ambiental e de estilo de vida de cada indivíduo. // Medicina aliro kiu personecigas la traktadon kaj preventadon de malsanoj surbaze de la genetika, media kaj vivstila varieco de ĉiu individuo.) = PRECIZA MEDICINO

MEDICINA DO ESTILO DE VIDA (Abordagem baseada em evidências que utiliza mudanças no estilo de vida – como dieta, exercício, sono e manejo do estresse – para tratar, reverter e prevenir doenças crônicas. // Pruv-bazita aliro kiu uzas vivstilajn ŝanĝojn – kiel dieto, ekzercado, dormo kaj streso-mastrumado – por traktadi, inversigi kaj preventi kronikajn malsanojn.) = VIVSTILA MEDICINO

MEDICINA REGENERATIVA (Campo que busca reparar, substituir ou regenerar células, tecidos e órgãos danificados por doenças ou lesões, utilizando técnicas como a terapia com células-tronco. // Kampo kiu celas ripari, anstataŭigi aŭ regeneri ĉelojn, histojn kaj organojn difektitajn de malsanoj aŭ vundoj, uzante teknikojn kiel stamĉel-terapion.) = REGENERA MEDICINO

MEDICINA TRANSLACIONAL (Processo de "traduzir" descobertas da pesquisa científica básica em novas terapias e práticas clínicas para beneficiar os pacientes de forma mais rápida e eficiente. // Procedo de "tradukado" de malkovroj el baza scienca esplorado al novaj terapioj kaj klinikaj praktikoj por profitigi pacientojn pli rapide kaj efike.) = TRANSAPLIKA MEDICINO

METABOLÔMICA (Estudo científico que visa identificar e quantificar o conjunto de metabólitos - o metaboloma - produzidos e/ou modificados por um organismo. // Scienca studo kiu celas identigi kaj kvantigi la aron de metabolitoj - la metabolomo - produktitaj kaj/aŭ modifitaj de organismo.) = METABOLOMIKO

METAGENÔMICA (Análise genômica da comunidade de microrganismos de um determinado ambiente por técnicas independentes de cultivo, consistente na extração de DNA diretamente do ambiente e construção de uma biblioteca metagenômica com este genoma misto. // Genomika analizo de la komunumo de mikroorganismoj en specifa medio per kultiv-sendependaj teknikoj, konsistanta el la eltiro de DNA rekte el la medio kaj la konstruado de metagenomika biblioteko kun ĉi tiu miksita genomo.) = METAGENOMIKO

MICROBIOMA (Conjunto de todos os microrganismos – bactérias, vírus, fungos – que vivem em um ambiente específico, como o intestino humano, e seu impacto na saúde e na doença. // Aro de ĉiuj mikroorganismoj – bakterioj, virusoj, fungoj – kiuj vivas en specifa medio, kiel la homa intesto, kaj ilia efiko sur sano kaj malsano.) = MIKROBIOMO

MOTIVO PELO QUAL (Ou razão por que) = MOTIVO, KIAL

NAMING RIGHTS (Ou, literalmente, Direitos de nome: Direito sobre a propriedade ou uso de outra denominação por alguma empresa, que compra ou aluga o nome de algum estabelecimento, espetáculos culturais e/ou esportivos trocando-o para o nome da própria empresa compradora/alugadora ou de algum produto relacionado. // Rajto pri la proprieto aŭ uzado de alies nomo fare de entrepreno, kiu aĉetas aŭ luas la nomon de iu establaĵo, kulturaj kaj/aŭ sportaj spektakloj, ŝanĝante ĝin al la nomo de la propra aĉetanta/luanta entrepreno aŭ de iu rilata produkto.) = ALINOMIGA RAJTO; TRANSNOMIGA / NOMAĈETA / NOMLUA KONTRAKTO

NANOMEDICINA (Aplicação de nanotecnologia na área da saúde, usando nanopartículas para a entrega direcionada de medicamentos, diagnóstico e terapia em nível molecular. // Apliko de nanoteknologio en la sansektoro, uzante nanpartiklojn por celita liverado de medikamentoj, diagnozo kaj terapio je molekula nivelo.) = NANOMEDICINO

NÃO É POSSÍVEL! (Expressão de espanto ou frustração, muitas vezes usada de forma exagerada em reações a situações inusitadas ou absurdas, sendo muito usada em comentários e stories. // Esprimo de miro aŭ frustriĝo, ofte uzata troige en reagoj al nekutimaj aŭ absurdaj situacioj, tre uzata en komentoj kaj "stories".) = (ESTAS) NEEBLE!

NEUROPLASTICIDADE (Capacidade do cérebro de se reorganizar e formar novas conexões neurais ao longo da vida, fundamental para o aprendizado, a memória e a recuperação de lesões cerebrais. // Kapablo de la cerbo reorganiziĝi kaj formi novajn neŭronajn konektojn dum la tuta vivo, fundamenta por lernado, memoro kaj resaniĝo post cerbaj lezoj.) = NEŬROPLASTIECO

OBJETO SUBMARINO NÃO IDENTIFICADO (Ou OSNI: Qualquer objeto ou fenômeno de percepção óptica ou mecânica de origem desconhecida observado dentro da água e que permanece não identificado até mesmo depois da investigação completa. // Ia ajn objekto aŭ fenomeno de optika aŭ mekanika percepto de nekonata origino observita subakve kaj kiu restas neidentigita eĉ post kompleta esploro.) = NEIDENTIGITA SUBMARA OBJEKTO; NISO

ÔMICA (Caracterização e quantificação coletiva de conjuntos inteiros de moléculas biológicas e a investigação de como elas se traduzem na estrutura, função e dinâmica de um organismo ou grupo de organismos. // Kolektiva karakterizado kaj kvantigado de tutaj aroj de biologiaj molekuloj kaj la esplorado de tio, kiel ili tradukiĝas en la strukturon, funkcion kaj dinamikon de organismo aŭ grupo de organismoj.) = OMIKO

ÔMICAS ESPACIAIS (Conjunto de tecnologias que permitem analisar a atividade de milhares de genes e proteínas célula por célula, mantendo sua localização exata no tecido, sendo comparável como passar de uma vitamina de frutas (onde tudo está misturado) para uma foto em altíssima resolução de uma salada de frutas (onde se vê onde cada pedaço está). // Aro de teknikoj kiuj ebligas analizi la aktivecon de miloj da genoj kaj proteinoj ĉelo post ĉelo, konservante ilian precizan lokon en la histo, komparebla al la transiro de fruktosuko (kie ĉio estas miksita) al alt-rezolucia foto de frukto-salato (kie oni vidas kie ĉiu peco estas).) = DISSPACAJ OMIKOJ

PASSAR VERGONHA ALHEIA (Expressão popular sobre sentir constrangimento por alguém que está se comportando de forma inadequada ou ridícula, mesmo sem ser diretamente envolvido. // Populara esprimo pri tio, senti honton pro iu, kiu kondutas nedece aŭ ridinde, eĉ ne estante rekte implikita.) = SPERTI FREMDAN ĜENAĴON / HONTON

PAZUZU (Gíria uzada para expressar algo assustador ou bizarro, inspirado no demônio da mitologia mesopotâmica. // Slango uzata por esprimi ion timigan aŭ bizaran, inspirita de la demono de la mezopotamia mitologio.) = HIRTIGAĴO; BIZARAĴO; TERURAĴO

PENSAR FORA DA CAIXA (Ter a capacidade de pensar de forma criativa, inovadora e não convencional, saindo dos padrões habituais e buscando soluções originais para problemas, questionando o óbvio, explorando novas perspectivas e encontrando soluções fora do senso comum, sendo a "caixa" a representação das limitações e dos modos de pensar pré-estabelecidos que podem impedir a criatividade. // Havi la kapablon pensi kreive, novige kaj nekonvencie, elirante el la kutimaj ŝablonoj kaj serĉante originalajn solvojn por problemoj, pridubante la evidentan, esplorante novajn perspektivojn kaj trovante solvojn ekster la komuna saĝo, kie la "skatolo" reprezentas la limojn kaj la antaŭfiksitajn pensmanierojn kiuj povas malhelpi la kreemon.) = KREECE / TUTE NOVE / NEKONVENCIE / NEORDINARE (EL)PENSI / SOLVI

PONTO QUÂNTICO (Nanocristal semicondutor cujas propriedades eletrônicas dependem de seu tamanho, usado em telas (QLED) e como potencial qubit. // Semikondukta nanokristalo, kies elektronikaj proprecoj dependas de ĝia grandeco, uzata en ekranoj (QLED) kaj kiel ebla kvantumbito.) = KVANTUMA PUNKTO

PORTA QUÂNTICA (Operação lógica fundamental realizada em um ou mais qubits, análoga às portas lógicas clássicas, como AND e NOT. // Fundamenta logika operacio farita sur unu aŭ pluraj kvantumbitoj, analoga al la klasikaj logikaj pordoj kiel AND kaj NOT.) = KVANTUMA PORDO

PORTA-ESTANDARTE (Cargo, tarefa ou incumbência de alguém que tem a tarefa de levar uma bandeira que represente um Estado, um território ou uma unidade ou organização militar ou civil, sendo tal considerado normalmente uma honraria, porque se age como representante do país ou organização que a bandeira está a simbolizar. // Ofico, tasko aŭ devo de iu, kiu havas la taskon porti flagon reprezentantan ŝtaton, teritorion aŭ militan aŭ civilan unuon aŭ organizon, kio estas kutime konsiderata honoro, ĉar oni agas kiel reprezentanto de la lando aŭ organizo simbolita de la flago.) = STANDARD-PORTISTO

PSICOBIÓTICOS (Probióticos que, quando ingeridos em quantidades adequadas, conferem benefícios à saúde mental, atuando no eixo intestino-cérebro. // Probiotikoj kiuj, se konsumitaj en adekvataj kvantoj, havigas avantaĝojn al la mensa sano, agante sur la akso intesto-cerbo.) = PSIKOBIOTIKOJ

PSICOLOGIA POSITIVA (Movimento da ciência psicológica que visa fazer com que os psicólogos contemporâneos adotem "uma visão mais aberta e apreciativa dos potenciais, das motivações e das capacidades humanas", enfatizando mais a busca pela felicidade humana do que mesmo o estudo das doenças mentais. // Movado de la psikologia scienco kiu celas igi la nuntempajn psikologojn adopti "pli malferman kaj aprezan vidon pri la homaj potencialoj, motivoj kaj kapabloj", emfazante pli la serĉadon de homa feliĉo, ol mem la studon de mensaj malsanoj.) = POZITIVA PSIKOLOGIO

RECOZIMENTO QUÂNTICO (Um método de computação quântica usado para encontrar o estado de energia mínima de um sistema, útil para problemas de otimização. // Metodo de kvantuma komputado uzata por trovi la minimuman energistaton de sistemo, utila por optimumigaj problemoj.) = KVANTUMA ENERGI-ESPLORO

REGOLITO (Ou rególito: Camada de material solto e fragmentado que cobre a superfície de rochas sólidas, tanto na Terra quanto em outros corpos celestes como a Lua, sendo resultado da ação de processos de intemperismo, como a fragmentação e a decomposição de rochas. // Tavolo de malstrikta kaj fragmentita materialo kiu kovras la surfacon de solidaj rokoj, kaj sur la Tero kaj sur aliaj ĉielaj korpoj kiel la Luno, estante la rezulto de la agado de veterdisfalaj procezoj, kiel la fragmentiĝo kaj malkomponiĝo de rokoj.) = REGOLITO

RESENHA (Encontro casual entre amigos para conversar. // Neformala renkontiĝo inter amikoj por babili.) = KUNVENO / BABILRENDEVUO

REZAR NA MESMA CARTILHA (Concordar com as ideias, opiniões ou comportamentos de alguém, ou seja, ter as mesmas convicções e seguir o mesmo caminho, sendo uma expressão idiomática que se refere à ação de seguir a mesma "cartilha", ou seja, o mesmo conjunto de regras, princípios ou diretrizes estabelecidos por outra pessoa ou grupo. // Konsenti pri la ideoj, opinioj aŭ kondutoj de iu, tio estas, havi la samajn konvinkojn kaj sekvi la saman vojon, estante idioma esprimo kiu rilatas al la ago sekvi la saman "lernolibron", tio estas, la saman aron da reguloj, principoj aŭ gvidlinioj establitaj de alia persono aŭ grupo.) = HAVI LA SAMAN VIDPUNKTON; KANTI EL LA SAMA HIMNARO; SEKVI LA SAMAN LINION; ESTI TUTE SAMOPINIA / KOHERA / SAMSINTENA KUN

ROMAGNA (Ou Romanha: Região histórica italiana que corresponde aproximadamente à porção sudeste da atual Emilia-Romagna, no norte da Itália. // Historia regiono de Italio kiu proksimume respondas al la sudorienta parto de la nuna Emilio-Romanjo, en norda Italio.) = ROMANJO

ROMAGNOL (Ou Romanholo: Língua românica falada na região histórica da Romanha, consistindo principalmente da parte sudeste da Emilia-Romagna, Itália. // Latinida lingvo parolata en la historia regiono Romanjo, ĉefe konsistanta el la sudorienta parto de Emilio-Romanjo, Italio.) = LA ROMANJA (IDIOMO)

ROUXINOL-DO-BREJO (Em latim, Acrocephalus palustris: Ave passeriforme da família Acrocephalidae, conhecida por seu canto complexo e melodioso, que inclui imitações de outras aves, sendo uma espécie migratória, passando o inverno no sudeste da África e retornando à Europa e Ásia para reprodução. // Paseroforma birdo de la familio Acrocephalidae, konata pro sia kompleksa kaj melodia kanto, kiu inkluzivas imitojn de aliaj birdoj, estante migra specio, kiu vintrumas en sudorienta Afriko kaj revenas al Eŭropo kaj Azio por reproduktiĝi.) = GRENOKANBIRDO

SAÚDE DIGITAL (Uso de tecnologias digitais, como aplicativos, wearables e inteligência artificial, para monitorar e melhorar a saúde, o bem-estar e a prestação de cuidados médicos. // Uzo de ciferecaj teknologioj, kiel aplikaĵoj, porteblaj aparatoj kaj artefarita intelekto, por monitori kaj plibonigi sanon, bonfarton kaj la liveradon de medicinaj prizorgoj.) = CIFERECA SANO

SAÚDE PLANETÁRIA (Campo interdisciplinar que estuda a relação entre a saúde humana e os sistemas naturais da Terra, reconhecendo que a degradação ambiental impacta diretamente o bem-estar humano. // Interfaka kampo kiu studas la rilaton inter la homa sano kaj la naturaj sistemoj de la Tero, rekonante, ke la media degenero rekte influas la homan bonfarton.) = PLANEDA SANO

SEQUENCIAMENTO GENÔMICO (Processo de determinar a ordem completa do DNA de um organismo, usado para identificar mutações genéticas, diagnosticar doenças e rastrear a evolução de patógenos. // Procedo por determini la kompletan ordon de la DNA de organismo, uzata por identigi genetikajn mutaciojn, diagnozi malsanojn kaj kontroli la evoluon de patogenoj.) = GENOMIKA SEKVENCIGO

SUPERPOSIÇÃO QUÂNTICA (Capacidade de uma partícula quântica de existir em múltiplos estados simultaneamente, até ser medida. // Kapablo de kvantuma partiklo ekzisti en pluraj statoj samtempe, ĝis ĝi estas mezurita.) = KVANTUMA SUPERPOZICIO

SUPREMACIA QUÂNTICA (Momento em que um computador quântico consegue resolver um problema específico que nenhum supercomputador clássico conseguiria em um tempo razoável, sendo atualmente preferido o termo "Vantagem Quântica". // Momento kiam kvantuma komputilo sukcesas solvi specifan problemon, kiun neniu klasika superkomputilo povus solvi en akceptebla tempo, kvankam la termino "Kvantuma Avantaĝo" estas nun preferata.) = KVANTUMA SUPERECO; KVANTUMA AVANTAĜO

TÁ ME TIRANDO? (Expressão popular de incredulidade ou indignação, usada quando alguém acha que está sendo enganado ou provocado; equivalente a "você está brincando comigo?". // Esprimo de nekredemo aŭ indigno, uzata kiam iu pensas, ke oni trompas aŭ provokas lin.) = ĈU VI ŜERCAS KUN MI? ĈU VI ĈIKANAS / RIKANAS / MOKAS MIN?

TÁ ME ZOANDO? (Variação regional e coloquial de "tá me tirando?", comum no Nordeste do Brasil, usada para expressar surpresa ou descrença. // Regiona kaj lingvaĵa variaĵo de "tá me tirando?", ofta en la Nordoriento de Brazilo, uzata por esprimi surprizon aŭ nekredemon.) = ĈU VI FRENEZAS / ŜERCAS KUN MI?

TÁ TODO MUNDO ME JULGANDO (Frase usada com ironia ou autodepreciação quando alguém percebe ou imagina que está sendo criticado publicamente, especialmente nas redes sociais. // Frazo uzata kun ironio aŭ mem-malestimo, kiam iu rimarkas aŭ imagas, ke li estas publike kritikata, precipe en sociaj retoj.) = ĈIUJ / (LA TUTA MONDO) JUĜAS MIN

TELETRANSPORTE QUÂNTICO (Processo de transferir o estado exato de um qubit de um lugar para outro sem mover a partícula física, utilizando o emaranhamento. // Procedo por transdoni la precizan staton de kvantumbito de unu loko al alia sen movi la fizikan partiklon, uzante kuntiriĝon.) – KVANTUMA / KVANTUMBITA TELEPORTADO

TERAPIA GÊNICA (Técnica que visa tratar ou prevenir doenças através da modificação dos genes de um paciente, corrigindo genes defeituosos ou introduzindo novos genes. // Tekniko kiu celas traktadi aŭ preventi malsanojn per modifo de la genoj de paciento, korektante difektitajn genojn aŭ enkondukante novajn genojn.) = GENTERAPIO

TERAPIA-ALVO (Tipo de tratamento contra o câncer que usa medicamentos para atacar especificamente características moleculares das células cancerígenas, com menor dano às células normais. // Tipo de kancer-traktado kiu uzas medikamentojn por specife ataki molekulajn karakterizaĵojn de kanceraj ĉeloj, kun malpli da damaĝo al normalaj ĉeloj.) = KANCERCELITA TERAPIO

TOP (Adjetivo usado para qualificar algo ou alguém como excelente, muito bom, da moda ou de alta qualidade, sendo que seu uso excessivo também gerou paródias sobre um certo estereótipo social. // Adjektivo uzata por kvalifiki ion aŭ iun kiel bonegan, tre bonan, laŭmodan aŭ altkvalitan, kies troa uzo ankaŭ estigis parodiojn pri certa socia stereotipo.) = PINTA

TRANSLACIONAL (Referente ao processo de transposição ou transferência de conhecimento de um contexto para outro, geralmente da pesquisa básica para a aplicação clínica ou prática. // Rilata al la procedo de transpoziciigo aŭ transdono de scio de unu kunteksto al alia, kutime de baza esplorado al klinika aŭ praktika apliko.) = TRANSAPLIKA

TRIZ (Gíria para "tristeza" ou "depressão". // Slango por "malĝojo" aŭ "depresio".) = MALĜOJO / DEPRESIO

UNÍPEDE (Que tem um só pé; unipedal. // Kiu havas nur unu piedon; unupieda.) = UNUPIEDA; UNUPIEDULO

VEXILÁRIO (Porta-estandarte; porta-bandeira) = VEKSIL-PORTISTO; FLAG-PORTISTO; STANDARD-PORTISTO

VEXILO (Objeto em forma de bandeira utilizado no período clássico do Império Romano como insígnia ou estandarte. // Flag-forma objekto uzata en la klasika periodo de la Roma Imperio kiel insignon aŭ standardon.) = VEKSILO

VIRAR MEME (Quando uma pessoa, frase ou situação se torna objeto de piadas ou reproduções cômicas na internet, geralmente por viralização. // Kiam persono, frazo aŭ situacio fariĝas objekto de ŝercoj aŭ komikaj reproduktoj en la interreto, kutime pro virusiĝo.) = FARIĜI MEMEO