QUESTÕES RELACIONADAS AO DIA A DIA BILINGUÍSTICO E SOBRE CERTOS ASPECTOS DA VIDA SOCIAL POR AÍ.
domingo, 28 de abril de 2024
quinta-feira, 14 de março de 2024
618 FRASES PARA TREINAR E ESTIMULAR A FLUÊNCIA EM ESPERANTO (PARA QUEM JÁ CONHECE A GRAMÁTICA NORMATIVA DA LÍNGUA INTERNACIONAL)
309 frases são as abaixo, em forma de perguntas. A outra metade são as frases a escrever pelo próprio ginasta linguístico, como respostas.
As 309 frases abaixo devem ser copiadas à mão, cursivamente,
e as respectivas respostas, também.
As 618 frases, depois de prontas, devem ser lidas em voz
alta, dividindo-se uma fração por dia.
1. Kiu estas vi? [Aŭ kiu estas via nomo? Aŭ kiel vi
nomiĝas?]
2. Kio estas vi? [Ĉu vi estas planto, besto, objekto...?
Kio? Alie, ĉu vi estas studento, instruisto, kuracisto, aktoro, ŝoforo...?
Kio?]
3. Kia estas vi?
4. Ĉu via strato longas aŭ mallongas?
5. Ĉu en via strato estas multaj domoj, arboj kaj aŭtoj?
6. Ĉu la strato, kie vi vivas, havas larĝajn, aŭ mallarĝajn
trotuarojn?
7. Ĉu via strato estas asfaltita aŭ tera?
8. Kiel nomiĝas via patrino? Kiu estas la viro (aŭ virino),
kiun ŝi naskis?
9. Kiel nomiĝas via patro? Kiu estas la viro (aŭ virino),
kiun li naskigis?
10. Kies filo (aŭ filino) vi estas?
11. Ĉu vi havas filon aŭ filinon? Se jes, kiu estas via filo
aŭ filino?
12. Ĉu vi havas filojn kaj filinojn? Se jes, kiujn nomojn
havas viaj gefiloj?
13. Ĉu vi estas bopatro (aŭ bopatrino)? Se jes, kies bopatro
(aŭ bopatrino) vi estas?
14. Ĉu vi estas bofilo (aŭ bofilino)? Se jes, kies bofilo
(aŭ bofilino) vi estas?
15. Kiom da mono vi havas en la banko?
16. Ĉu vi povas prunti al mi vian poŝtelefonon? [Mi bezonas
telefoni eksterlanden... ☺]
17. Ĉu via poŝtelefono havas kreditojn por ĉiuj serviloj de
movebla telefonio? Ĉu via poŝtelefono estas multica? [ICO estas procesor-unuo
de elektronikaj aparatetoj. En la angla ĝi estas nomata chip.]
18. Kie vi loĝas? Kiu estas via plena adreso, ekde la
planedo?
19. Ĉu vi kunvivas bone kun viaj najbaroj?
20. Kion vi faros en la venonta merkredo vespere?
21. Kia estas via loĝejo?
22. Ĉu via loĝejo estas nova aŭ malnova?
23. Ĉu vi loĝas en domo, aŭ en apartamento?
24. Ĉu vi ŝatas, ŝatetas aŭ ŝategas vian hejmon?
25. Ĉu vi opinias, ke la loĝejoj de la indiĝenoj estas
komfortaj por ili? Kial?
26. Ĉu vi havas beston? Se jes, kiun beston vi havas? [Ĉu
katon, hundon, hamstron, kuniklon, testudon, birdon...?] Kia ĝi estas?
27. Ĉu vi loĝas en loĝkvartalo, aŭ en komerca kvartalo?
28. Ĉu troviĝas plaĝo (aŭ strando, aŭ marbordo) proksime al
via strato? Kaj rivero? Kaj lago?
29. Ĉu vi ŝatas baniĝi ĉe la plaĝo?
30. Ĉu vi ofte vizitas la marbordon?
31. Ĉu vi havas surfotabulon? Ĉu vi ne ŝatas surfi?
32. Ĉu vi preferas baniĝi en naĝejo, aŭ ĉe plaĝo?
33. Ĉu vi jam vizitis la Kariban Maron?
34. Ĉu vi ofte iras al la plaĝo? Aŭ ĉu vi pli ofte iras al
la naĝejo?
35. Ĉu vi eniras en klubon kiel klubano, kiel akompananto aŭ
kiel senrajta eniranto (aŭ kaŝ-eniranto)?
36. Kia estas la urboparto, kie vi vivas?
37. Kiu estas via kvartalo?
38. Kia estas via urboparto? Ĉu ĝi estas vasta aŭ vastega?
39. Kiom da homoj vivas en via kvartalo, proksimume?
40. Ĉu vi havas bienon aŭ bieneton, por pasigi la liberan
tempon?
41. Kia superbazaro estas tie, kie vi vivas?
42. Ĉu vi ofte vizitas bankoficejojn, por pagi fakturojn, aŭ
ĉu vi preferas pagi ilin en specialaj fakturpagejoj?
43. Ĉu vi ĉiam iras al preĝodomo aŭ nur malofte?
44. Kiam vi manĝas en memserva restoracio? Ĉiam? Ofte?
Malofte? Neniam? Kiam?
45. Ĉu vi kredas pri la diraĵo, ke ĝentileco generas
ĝentilecon kaj ke ĝi estas bonega normo de kunvivado inter najbaroj kaj inter
ĉiuj homoj? Kial?
46. Ĉu vi toleras facile tiujn bruojn el la sonskatoloj de
multaj junulaj aŭtomobiloj?
47. Kia estas via kvartalo?
48. Kiu aŭ kiuj estas la maltrankviligaj kvartaloj en via
urbo? Kial ili estas maltrankviligaj?
49. Ĉu okazas multe da perfortaj (aŭ violentaj, aŭ agresaj)
agoj en la stratoj de la kvartalo, kie vi vivas? Aŭ ĉu ĉiuj stratanoj de via
kvartalo vivas en paco?
50. Ĉu vi ŝatas manĝi frandajn aŭ delikatajn manĝaĵojn
agrablajn al la gusto?
51. Ĉu vi ofte aĉetas frandaĵojn aŭ delikataĵojn en
frandaĵ-vendejoj aŭ delikataĵejoj?
52. Ĉu vi ofte iras al delikataĵejo?
53. Ĉu vi ofte portas leterojn al la poŝtejo?
54. Ĉu vi ĉiam ricevas la viziton de la poŝtoficisto? Kion
pli ofte li donas al vi? Ĉu leterojn de amikoj kaj parencoj, aŭ pagendajn
fakturojn?
55. Ĉu vi kutimas viziti luksajn magazenojn?
56. Ĉu vi kutime atentas pri rabatkampanjoj de magazenoj?
57. Ĉu vi estas konsumema (aŭ konsumisma) homo? Ĉu vi vivas
konsumante en butikcentroj?
58. Ĉu vi pli preferas aĉetadi en magazenoj, aŭ en simplaj
butikoj?
59. Ĉu vi posedas firmaon?
60. Ĉu vi intencas aĉeti aŭtomobilon en ĉi tiu jaro?
61. Ĉu vi havas sufiĉan monon, por akiri ekzemple iun
Alfaromeon?
62. Kion vi pli preferas? Ĉu BMW aŭ malnovan biciklon?
63. Kie vi kutimas aĉeti viajn vestaĵojn?
64. Kiajn pantalonojn vi pli preferas (aŭ pli ŝatas) vesti?
Kaj ŝuojn? Ĉu vi havas multajn? Kiajn?
65. Ĉu vi havas dorlot-beston? Kiel ĝi nomiĝas, se jes?
66. Ĉu vi jam adoptis iun beston, aŭ ankoraŭ ne?
67. Ĉu via gladilo estas moderna (elektra) aŭ malmoderna (je
karbo)?
68. Ĉu estas vi mem, kiu gladas viajn vestaĵojn, aŭ ĉu estas
alia homo?
69. Kio estas tio, kio ventolas? Ĉu ventolilo, aŭ
klimatizilo?
70. Ĉu tie, kie vi sidas, varmas aŭ malvarmas nun?
71. Ĉu vian ventolilon vi mem aĉetis, aŭ ĉu vi gajnis ĝin de
iu? Se jes, de kiu?
72. Kiomlonge vi studas Esperanton ĉiutage?
73. Ĉu via domo estas propra, financita aŭ luita?
74. Ĉu vi jam partoprenas esperantan rondon, eĉ se
virtualan? Aŭ ĉu ankoraŭ estas frue?
75. Kion vi planas fari en la venonta monato januaro?
76. Amiko mia diris, ke en la venonta karnavalo li restos en
spirituala rifuĝejo (aŭ retiriĝejo). Kaj vi?
77. Kion vi faris en la lasta Tago de la Vento (la 10-a de
aŭgusto)?
78. Ĉu vi ŝatas promeni tra via loĝurbo?
79. Ĉu vi kutimas preni buson, por foriri el la hejmo, aŭ ĉu
vi veturas nur per propra aŭtomobilo, per lu-aŭtomobilo (taksio), per
motorbiciklo aŭ per biciklo?
80. Dum kiom da tempo vi kutimas promeni en via urbo?
81. Ĉu vi kutimas longe piedmarŝi ekzerciĝante?
82. Kiomlonge vi piediras por korpa ekzercado?
83. Ĉu vi havas la hobion piediri sur padoj (aŭ vojetoj,
vojstrioj, vojstrekoj)?
84. Ĉu la trafikŝtopiĝoj en via loĝurbo estas kritikendaj
(aŭ devas esti kritikataj)? Ĉu ili okazas ofte dum la tago?
85. Kiom da fojoj (aŭ kiomfoje) vi alfrontas aŭtoblokadojn
dum la semajno?
86. Ĉar preskaŭ neniam ni scias, ĉu aŭ ne okazos
trafikŝtopiĝo, ĉe dubo, ĉu vi kutimas porti materialon pri Esperanto, por
studi/legi/aŭskulti surstrate?
87. Ĉu vi memoras, kiam vi vizitis muzeon de arto unuafoje
(aŭ en la unua fojo, aŭ la unuan fojon)?
88. Kiom da fojoj vi jam vizitis muzeon pri arto? Ĉu unufoje
(aŭ unu fojon), dufoje (aŭ du fojojn)? Ĉu multfoje (aŭ multajn fojojn)?
Kiomfoje?
89. Ĉu vi jam vizitis Luvron, en la urbo Parizo, Francio,
por vidi la faman pentraĵon Mona Lizo?
90. Ĉu vi iam antaŭe jam vizitis la muzeon Ermitejo (en la
urbo Sankta-Peterburgo), konsiderata la plej granda kaj grava muzeo en Rusujo?
91. Kion vi plej ŝatas vidi en historio-muzeo?
92. Kian filmon vi plej kutimas vidi?
93. Ĉu vi kutimas viziti kinoteatron (aŭ kinejon)?
94. Kiomfoje vi iras al kinejo dum la jaro?
95. Kiun kinejfilmon vi spektis lastfoje (aŭ en la lasta
fojo, aŭ la lastan fojon)? Ĉu vi memoras?
96. Kian muzikon vi plej ŝatas? Ĉu sambon, sambaĉon, BPMn
(brazilan popmuzikon), rok-muzikon, metalrokon, bosanovon, bluson, soulon,
fohoon, gospelon (evangelikalan), romantikan, romantikaĉan, klasikan,
instrumentan, novepokan, psikedelan, elektronikan...? Kian?
97. Ĉu vi kutimas fari aĉetojn en la foirejo? Kian foirejon
vi plej kutimas viziti? Ĉu liberan foirejon, aŭ foirejon de aŭtomobiloj?
98. Kiom da fruktoj, legomoj, cerealoj kaj farunoj vi kutime
aĉetas por via hejmo? Ĉu multajn, multegajn aŭ malmultajn?
99. Kiam vi unuafoje vizitis kongresejon? Kio okazis tiam?
100. Ĉu vi jam vizitis kongrescentrejon en tiu ĉi (aŭ ĉi
tiu) jaro almenaŭ unufoje?
101. Ĉu vi intencas partopreni esperantan nacian kongreson
en via lando? Se jes, kiam?
102. Kiun veturilon vi pli preferas, por promeni distriĝe?
103. Ĉu vi havas biciklon? Se jes, kia ĝi estas? Ĉu simpla?
Ĉu kun rapidumoj?
104. Ĉu vi plezure biciklas tra la stratoj de via loĝurbo?
Aŭ ĉu vi estas profesia biciklisto?
105. Ĉu en via loĝurbo estas urba arbaro, kia tiu de
Johano-Pesoo, la ĉefurbo de la brazilfederacia ŝtato Paraibo?
106. Ĉu la nokto en la urbo, kie vi vivas, estas malluma aŭ
luma?
107. Ĉu vi ŝatas vidi ventro-dancon? Ĉu vi jam vizitis
ventro-dancejon? Se jes, kiomfoje?
108. Ĉu vi ŝatus lerni ventro-dancon?
109. Ĉu vi kutimas vespermanĝi en restoracioj kune kun iu?
Ĉu vi iam antaŭe jam vespermanĝis ĉe kandellumo kun iu? Se jes, kiam? Se ne,
kial?
110. En la vespermanĝo, ĉu vi trinkadas kafon kun lakto, aŭ
sen lakto?
111. Kiam vi pli trinkas kafon? Ĉu en la vespermanĝo, en la
matenmanĝo aŭ en la tagmanĝo?
112. Ĉu vi kutimas admiri la plenlunon sur la ĉielo?
113. Dum la plenluno, ĉu la nokta ĉielo super via loĝurbo
estas plena je steloj?
114. Ĉu vi jam vidis meteoron irantan sur la ĉielo?
115. Ĉu vi kredas, ke iam estonte okazos pluvo da meteoroj
el la ĉielo?
116. Ĉu via loĝejo estas profesie dekoraciita, aŭ ĉu estis
vi mem, kiu aranĝis la meblaron?
117. Kia estas la dekoracio de via loĝdomo? Ĉu ĝi estas
klasika, moderna, futurisma aŭ eklektika? Aŭ miksita? Aŭ tute senstila? [Ne
validas mensogi. ☺]
118. Kiom multe via tuta loĝejo estas meble provizita? Per
multege de mebloj aŭ nur per simplaj funkciaj mebloj?
119. Ĉu vi havas multajn ornamaĵojn (pentraĵojn, tapiŝojn,
vazojn, luksaĵetojn ktp) en via vizitĉambro?
120. Ĉu vi havas bonguston en la elektado de viaj hejmiloj?
121. Ĉu vi povas kredi, ke ju pli malmoderna estas la
forneloj, des pli da energio ili konsumas?
122. Ĉu via fornelo estas elektra aŭ indukta, havanta
brulilojn, aŭ ĉu ĝi estas gasa, havanta flamingojn?
123. Ĉu vi povas kredi, ke ankoraŭ ekzistas multaj forneloj
je vegeta karbo aŭ je lignoŝtipoj en la internlando de Brazilo, ĉefe en la
kamparoj de Sertono kaj en la arbaroj?
124. Ĉu vi kutime varmigas manĝaĵojn en mikroonda fornelo?
125. Kia estas la ideala komputilo por elektronikaj
videoludiloj, laŭ via opinio?
126. Ĉu vi ŝatas ludi per videoludoj?
127. Ĉu vi jam ludis per videoludiloj en interret-butiko?
128. Ĉu via komputilo ofte difektiĝas, aŭ ĉu ĝi estas tre
bonkvalita kaj malofte difektebla?
129. Kiel vi pli ŝatas studi? Ĉu per komputilo, aŭ per
presita libro?
130. Ĉu vi ŝatus posedi luksegan hejman kinoteatron?
131. Ĉu vi povas kredi, ke multaj monhavantoj spektos la
ludojn de la monda futbalpokalo de 2026 ĉeeste en la stadionoj, sed samtempe
fizike en sia propra domo? Kiel tio eblos? Ĉu vi jam pensis, ke la rapide
evoluanta holografia teknologio facile ebligos tion, tiel ke oni sidos sur sia
hejma sofo kaj spektos la ludojn, dumokaze, projekciitajn miniature sur la
plankon de ilia loĝejo, per holografiilo?
132. Ĉu vi ŝatus mendi la laboron de dekoraciisto, por
plibeligi vian loĝejon? Ĉu vi mem dekoracius ĝin, aŭ ĉu vi kontraktus iun
profesiulon fari tion?
133. Ĉu vi kutimas pridemandi prezojn de aĉetotaj aferoj por
via hejmo?
134. Ĉu vi kutime antaŭkalkulas la prezojn de servo, antaŭ
ol kontrakti iun por fari ĝin?
135. Ĉu en via domo la lampoj estas inkandeskaj, fluoreskaj,
aŭ ĉu ili estas biolampoj? Kiaj el ili estas pli ŝparigaj por via poŝo?
136. Ĉu vi scias, ke la prezoj de unu biolampo varias inter
dek kaj tridek realoj? Ĉu valoras la penon aĉeti ĝin?
137. Ĉu vi estas dizajnisto (aŭ finprilaboristo, aŭ
fasonisto, aŭ eksteraĵisto)?
138. Ĉu vi konsentas, ke arta dizajno (aŭ arta fasono, aŭ
arta finprilaboro) plivalorigas ian ajn artefaritan aŭ industriigitan objekton?
139. Ĉu en via hejmo estas tradicia tablo el palisandro? Ĉu vi scias, kiu krudmaterialo estas palisandro?
140. Ĉu vi ŝatas sidi iomete sur ripoziga lignoseĝo,
trinkante trankviligan teon ĉe tablo en verando, ĉe la vesperiĝo? Ĉu tio ofte
okazas al vi, aŭ ĉu ĝi estas sonĝo?
141. Ĉu vi tute konsentas kun ni, ke delonge la klasikaj
skribotabloj el ligno estis anstataŭigitaj per la modernaj komputilaj tabloj el
artefaritaj materialoj?
142. Ĉu vi preferas la modernajn lustrojn al la klasikaj kaj
nobelaj?
143. Ĉu en via dormoĉambro estas lumventolilo sur la
plafono? Se jes, ĉu vi regas ĝin per teleregilo?
144. Ĉu vi estas el aristokrata familio?
145. Kiun tuŝekranan elektronikan aparaton vi havas?
146. Kia estas via fridujo? Ĉu ĝi estas modernega (ekzemple
tuŝekrana), aŭ ĉu ĝi estas ordinara, sen pinta tekniko?
147. Ĉu vi kutimas stoki kongelitajn manĝaĵojn en
kongel-keston, por manĝi ilin dum la semajno, ne bezonante kuiri ilin ĉiutage
(aŭ en ĉiu tago)?
148. Kian bankuvon vi havas en via banĉambro? Ĉu klasikan,
japanstilan, modernan, nenian?
149. Ĉu vi jam baniĝis en trankviliga (rilaksa) japana
bankuvo, en varma akvo plena de floroj?
150. Ĉu vi kutimas miri elmontratajn elektronikaĵojn en
vitrinoj?
151. Kiam vi jam baniĝis sub akvo-tubo en via vivo?
152. Kia estas la krano de la duŝilo en via banĉambro? Ĉu ĝi
estas metala aŭ el plasto?
153. Ĉu vi jam baniĝis surstrate per akvo-hoso?
154. Kion vi kutimas lavi per akvo-hoso?
155. Ĉu estas ĝardeno ĉirkaŭ, antaŭ aŭ malantaŭ via loĝejo?
156. Ĉu vi jam vizitis la akvofalojn Iguasuon, en la brazila
ŝtato Paranao?
157. Ĉu vi jam veturis per helikoptero?
158. Kie vivas la balenoj kaj kie navigas la ŝipoj?
159. Ĉu vi kutimas preterpasi malrapidemajn homojn tiam,
kiam vi iras rapide?
160. Kiam vi preterpasas vitrinojn de ŝuoj, ĉu vi kutimas
halteti iomete, por rigardi ilin?
161. Ĉu vi jam flugveturis longe sur oceano? Se jes, sur kiu
oceano? Kiel? Per aviadilo? Per helikoptero? Aŭ per la flugiloj de la imagado?
162. Ĉu en via loĝkavartalo la telefonia signalo estas bone
kaptebla?
163. Kiu estas la telefonkompanio (aŭ servilo) de via
poŝtelefono?
164. Ĉu via poŝtelefono estas funkcianta bonorde (aŭ glate,
aŭ senprobleme) en la lastaj tempoj?
165. Ĉu vi jam flugis per aviadilo tre alte, super la nuboj?
166. Kien vi veturis lastfoje? Ĉu vi memoras? Kaj per kio vi
veturis?
167. Ĉu vi estas veturemulo?
168. Ĉu vi havas parencojn en alia lando? Kiuj estas ili?
169. Ĉu vi jam alvenis tute neakurate en flughavenon, por
atendi iun veturinton? Kio okazis tiam? Ĉu li jam estis surteriĝinta, aŭ ĉu li
ankoraŭ estis surteriĝonta?
170. Ĉu vi kutime alvenas akurate al viaj renkontiĝoj?
171. Ĉu vi iam antaŭe jam ricevis monkompenson de
flugkompanio pro tio, ke okazis tro longa malfruo de deteriĝo (aŭ alĉieliĝo)?
172. Post kiam vi surteriĝas kaj enflughaveniĝas, ĉu la
sektoro de valizo-rultapiŝo ĉiam liveras vian bagaĝon bonorde?
173. Ĉu vi iam antaŭe perdis valizon aŭ pakaĵon en
flughaveno? Se jes, ĉu vi rehavis ĝin poste?
174. Enaviadiliĝonte, ĉu vi ordinare ekspedas vian tutan
bagaĝon, aŭ ĉu vi kunportas ion en la manoj?
175. En la aero, ĉu vi estas trankvila pasaĝero, aŭ ĉu vi
vojaĝas maltrankvile?
176. Ĉu vi intencas iri al la venonta nacia kongreso en via
lando? Se jes, ĉu vi preferos alveturi per buso aŭ per aviadilo?
177. Kiam vi aperas en flughaveno, por atendi iun
veturinton, ĉu vi pli ofte staras antaŭ la nacia elirejo, aŭ antaŭ la
internacia elirejo?
178. Ĉu vi kutimas trinki la fortan kaj bonan (kaj tre
altkostan) espreson en la flughaveno?
179. Kiom da flughavenoj ekzistas en via loĝurbo, aŭ kiu
estas la flughaveno plej proksima de ĝi?
180. Ĉu vi pli bone fartas laŭ la fiziko, aŭ laŭ la animo?
181. Ĉu vi kredas, ke bona mensa farto implicas aŭ helpas
bonan fizikan farton?
182. Ĉu vi kaj via familio fartas emocie bone?
183. Ĉu via bonfarto dependas de multaj kuraciloj
(medikamentoj), aŭ ĉu ĉefe de via mensa, emocia kaj spirita sanoj?
184. Ĉu vi jam nuligis antaŭmendon faritan al hotelo? Kial?
185. En kiu hotelo vi gastis lastfoje, kiam vi estis for de
via loĝurbo?
186. Ĉu vi sciis, ke, anstataŭ en hoteloj, multaj
esperantistoj gastas ĉe aliaj esperantistoj, kiam ili vizitas aliajn landojn?
187. Ĉu vi scias, ke ekzistas libroforma tutmonda listo da
esperantistoj-gastigantoj, nomata PASPORTA SERVO?
188. Ĉu vi ŝatus membri en tiu listo kaj gastigi alilandajn
esperantistojn en via domo?
189. Ĉu vi jam promenis per telfero? Kiam?
190. Kune kun kiu vi ofte promenas? Aŭ ĉu vi preferas
promeni sola?
191. Ĉu vi ofte vizitas la publikan bibliotekon de via urbo?
Kia ĝi estas?
192. Ĉu vi kutimas distriĝi, promenante tra via loĝurbo?
193. Kian veturilon vi plej ofte prenas, por promeni?
194. Kiuj estas la plej vizitindaj lokoj en via loĝurbo?
195. Kio estas ege necesa (aŭ bezonata) en la perfekta urbo,
en via vidpunkto?
196. Kiaj estas la urboj kaj placoj en la centro de via
urbo? Kaj en la periferio?
197. Ĉu vi jam plantis arbon aŭ eĉ arbeton en iu strato aŭ
placo de via loĝurbo? Se jes, kiun? Se ne, kiun planton aŭ arbon vi ŝatus
planti, por kontribui por la vivkvalito de via urbo?
198. Ĉu la magistrato (urba konsilantaro) de via urbo bone
faras sian parton en la zorgado de la naturaj vivrimedoj de la popolanoj? Aŭ ĉu
ĝiaj priokupiĝoj estas pli interesaj al ekocidaj (aŭ ekomurdaj, aŭ ekomortigaj)
industriistoj?
199. Kio ĉefe estas la defluejoj de via loĝurbo? Ĉu riveroj,
aŭ la maro?
200. Ĉu vi vivas en sekura kaj salubra urba medio? Kial?
201. Kio necesas al via kvartalo, por ke ĝi havu pli sanigan
bazan salubrecon?
202. Kie defluas la kotaj akvoj de via urbo dum kaj post la
pluvegoj?
203. Laŭ via opinio, ĉu la petrolo estas pura energio? Kial?
204. Kion vi pensas pri la nuklea energio?
205. Kiu akvo-energia centralo (aŭ hidroelektra centralo)
provizas elektron al via regiono? Aŭ ĉu la elektro, kiun vi uzas, devenas el
alia speco de fonto? Se jes, kiu?
206. Ĉu estus finance eble, ke la magistratanoj (urbaj
konsilantoj) de via municipo aprobus leĝo-projekton, por instali
ventoenergiilojn, por malplikostigi la elspezojn de la urbodomo kaj de ĉiuj
municipanoj per malpli da municipaj tributoj (impostoj, taksoj, laŭplibonigaj
kontribuoj kaj specialaj kontribuoj)? Kial vi pensas tiel?
207. Ĉu la municipa urbestro, kiu estis elektita de la
popolo per balotoj en la lasta elektado, estas atenta pri la konservado de la
naturaj rimedoj de via urbo? Kion li faris ĝis nun favore por via municipo
rilate tion?
208. Ĉu vi faras vian parton, pagante akurate viajn
municipajn tributojn, por pliriĉigi la municipan budĝeton kaj tiel certigi pli
da publikaj vorkoj?
209. Kiomvolta estas la elektro de via domo? Ĉu 110-volta aŭ
220-volta?
210. Kiom da voltoj necesas, por funkciigi vian
poŝtelefonon?
211. Ĉu vi loĝas en planita urbo, kia la metropolo Braziljo,
aŭ ĉu en malnova miskreskinta urbo? Sed ĉu ankoraŭ estas ebla iu replanado de
kelkaj partoj kaj de kelkaj aspektoj de via urbo, pere de moderna, malaltkosta
kaj futurisma urboplanismo, sed sen detruado de la naturo? Kiu estas la sinteno
de via urbestro koncerne tion?
212. Kio pli urĝe necesas sin replani en via urbo?
213. Ĉu en via urbo estas multe da florbedoj meze de la
stratoj?
214. Ĉu la stratoj en via urbo estas sufiĉe bone provizitaj
per trafikaj signaloj?
215. Ĉu okazas multe da veturilaj akcidentoj en via urbo?
Kial?
216. Kiom da piedirpontoj estas en la ĉefaj avenuoj de via
urbo?
217. Ĉu vi kutimas utiligi la piedirpontojn, por transiri la
movplenajn stratojn, aŭ ĉu vi kuraĝe preferas defii la danĝeron kaj transiri
ilin paŝe sur la ŝoseo mem, malapud la semaforo?
218. Kiaj estas la piedirpontoj en la urbocentro, tra kie vi
ofte iradas?
219. Se vi estus direktoro de publika lernejo kaj havus
povon elekti la lernejilojn (meblojn kaj aparatojn), kion vi elektus por
funkciigi ĝin adekvate?
220. Ĉu vi opinias, ke la registaro bone ekipas la publikajn
edukejojn en via urbo, per modernaj didaktikaĵoj? Kial?
221. Kiom da publikaj bibliotekoj estas en via urbo? Ĉu ili
estas bone provizitaj per humanismaj libroj? Kaj pri esperantaj libroj? Ĉu vi
jam faris donacon de esperantaj libroj al iu biblioteko?
222. Kion vi opinias pri la uzado de komputiloj en
lernoĉambroj? Kaj pri interreto kiel didaktika rimedo?
223. Al kio vi atribuas la konstantaj pledoj de instruistoj,
ke la lernantoj suferas pli kaj pli de disleksio (kronika malatentemo)?
224. Kiel plaĉas al vi la eduka sistemo bazita sur la
multdisciplineco kiel motiva faktoro en la procedo de instruado-lernado?
225. Kiam vi studis en la fundamenta lernejo, kiu estis tiam
la plej freŝa teknika didaktika novaĵo? Ĉu vi ankoraŭ memoras?
226. Ĉu estas strange, ke robotoj povas substituiĝi al homoj
en la preskaŭ dia tasko instrui? Eble post 30 jaroj ne estos strange, sed ni ne
havas certecon. Ĉu ankaŭ vi dubas?
227. Ĉu vi scias, ke hom-similaj robotoj instruas la anglan
lingvon al infanoj en sudkoreaj lernejoj, sed ke ili estas duon-gvidataj de
malproksime de homaj instruistoj (laŭ novaĵo el 2010)?
228. Laŭ vi, en la nuntempo, kiu didaktikilo multe pli
furorus kaj sukcesus en la lernejoj, por plibonigi la atentemon de la
lernantoj?
229. Kiel agrablas al vi la sistemo pri tuttaga lernejo?
230. Ĉu vi samopinias kiel ni, ke estus tre bone, se, post
la veninta Futbala Mondpokalo, en Brazilo, ĉiuj novaj stadionoj estus
transformitaj en publikajn lernejojn de lundo ĝis vendredo? Kial?
231. Kion vi opinias ĝenerale pri la kuracarto de la
indiĝenoj? Ĉu ili estas primitivaj kaj tute senefikaj? Kaj pri la spiritaj
terapioj? Ĉu vi estas por aŭ kontraŭ ili?
232. Okazas nuntempe en la mondo multaj oficialaj
vakcino-kampanjoj. Ĉu vi estas por aŭ kontraŭ ili? Aŭ ĉu vi estas nek por nek
kontraŭ ili?
233. Kio pli ofte okazas en la centraj stratoj de via
loĝurbo? Ĉu trafikmalrapidemoj aŭ trafikŝtopiĝoj?
234. Ĉu vi jam imagas milojn da aŭtomobiloj flugantaj super
via urbo, tra aeraj stratoj, post ĉirkaŭ tridek jaroj? Ĉu vi konvinkiĝas, ke
tiu aŭtomobila aera trafiko solvos la problemojn pri kunirado en la urboj?
Kial?
235. Kiel plaĉus al vi, se ĉiuj aŭtoposedantoj lasus siajn
kvarradajn veturilojn en la aŭtoĉambroj kaj delokiĝus strate nur per la novaj
elektraj bicikloj (aŭ elektrobicikloj)? Ĉu tiu solvo estus pli sekura kaj pli
ekologiisme ĝusta en la nuntempo?
236. Kion vi pensas pri la ofta praktikado en multaj
grandurboj, trairi inter aŭtomobiloj per mocotoj (mallongigo de
motorciklotaksioj)? Ĉu vi opinias ilin plene sekuraj? Ĉu vi kuraĝas veturi per
ili dum la pinthoroj, riske preterpasante aŭtojn, busojn kaj aliajn
motorbiciklojn tre apude (preskaŭtuŝe)?
237. Kion vi pensas pri registara decido kampanji kontraŭ
privata aĉetado de novaj aŭtomobiloj, ĝis solviĝos la dramaj problemoj pri
trafikŝtopiĝoj en la plej granda parto de la urbaj centroj? Ĉu tio estus facila
tasko, aŭ ĉu ĝi kaŭzus nesubteneblan cunamon da protestoj de aŭtofabrikistoj,
aŭtorevendistoj kaj konsumantoj? Ĉu okazus amasmaldungoj, terorismaj atakoj kaj
eble formandatiga proceso kontraŭ la prezidento? Ĉu okazus senprecedenca
malkresko kaj serioza recesia krizo en la ekonomio? Aŭ ĉu aliflanke tio povus
okazigi plifortiĝon de la merkato pri eluzitaj aŭtoj, aŭtoriparado kaj
alternativa transportsistemo? Kiel vi sintenus rilate tiun aferon? Ĉu optimisme
aŭ pesimisme? Ĉu vi estus por aŭ kontraŭ tia kampanjo? Aŭ ĉu vi sintenus
indiferente?
238. Ĉu policaj gvatkameraoj havas nur la celon helpi en la
sekurigo de la personoj, aŭ ĉu ili taŭgas ankaŭ kiel elektronikaj spionoj pri
la privata vivo de la individuaj homoj? Ĉu tiu demando povas iel memorigi pri
la fikcia ĉiopova kaj ĉiokontrola registaro en la romano “1984”, de la angla
aŭtoro George Orwell? Aŭ ĉu la nuntempaj registaroj havas kontrolilojn multe
pli efikajn, nevideblajn kaj inteligentajn sur la amasoj kaj individuoj,
bazantajn sin sur teknologiaj, interretaj kaj kadastraj registraĵoj? Aŭ ĉu ni
iom troigas pri ĉi tiu punkto?
239. Ĉu vi jam aŭdis pri la fama insulo Alkatrazo, en Usono,
kie funkciis dum longa tempo prizono je maksimuma sekureco, konsiderata la plej
sekura prizono en la mondo, kaj ke el ĝi neniu prizonulo sukcesis fuĝi (almenaŭ
oficiale)? Sed tamen, laŭ oni diras, escepte du prizonuloj sukcesis forfuĝi. Ĉu
vi kredas tiun okazaĵon, aŭ ĉu ĝi estas nenio pli ol urba legendo el
San-Francisko (ĉef-urbo de Kalifornio)?
240. Kion vi opinias pri la armiteco kaj prepariteco de la
municipaj policanoj, kie vi vivas? Aŭ ĉu tie, kie vi vivas, ne estas municipa
polico? Ĉu ne eĉ gvardianoj (aŭ gardistoj)? Ĉu eĉ ne “bona kaj maljuna”
noktogardisto?
241. Kiu zorgas pri la sekureco en via strato?
242. Ĉu vi pagas aparte por via doma aŭ persona sekureco?
243. Ĉu vi havas gardhundon? Se jes, kiu kaj kia estas ĝi?
244. Ĉu vi estas por aŭ kontraŭ aparta pago por la privata
sekureco de loĝejaj stratoj? Kial?
245. Ĉu vi estas gvatema pri alies vivo? [Respondu sincere.]☺
246. Ĉu vi scias, ke jam estas testataj multaj elektraj
aŭtomobiloj, sed ke ili ankoraŭ ne estas aĉeteblaj en la granda aŭtomerkato?
247. Ĉu viaj samurbanoj ankoraŭ ne estas sufiĉe edukitaj
disigi la rubaĵojn laŭ ĉi ties specoj, por meti ilin en selektajn rubujojn? Aŭ
ĉu vi aparte jam delonge kunlaboras por la selekta rubkolektado?
248. Kie situas la recikligejo plej proksima de via
kvartalo?
249. Kiujn aliajn rimedojn vi konsilus al la urba
konsilantaro (aŭ magistrato, aŭ municipa konsilio), por solvi la problemojn pri
aŭtotrafiko en via loĝurbo?
250. Ĉu vi jam pensis kandidatiĝi por urba konsilanto
(magistratano)? Aŭ ĉu vi preferus kandidatiĝi por la urbestreco? Kiu estus via
unua granda faro kiel urbestro de via urbo, apenaŭ vi enoficiĝus (aŭ apenaŭ vi
ekokupus la postenon)?
251. Kiom poluita estas la urba medio, kie vi loĝas?
252. Kaj pri la psika-socia medio, kie vi vivas? Ĉu ĝi
agrablas al vi?
253. Ĉu vi kredas, ke la artistoj povas kunlabori efektive
kaj praktike, por la elkonstruiĝo de ia universala urbo, kies teritorio estus
la tuta terglobo?
254. Kiel vi difinas la nocion pri «komuna konscienco»?
255. Ĉu vi perceptas bonan etoson en via urba medio
ĝenerale, aŭ ĉu dependas de la urboparto?
256. Kia estas la komuna konduto de la loĝantaro de la
kvartalo, kie vi loĝas?
257. Ĉu la urba medio, kie vi loĝas, estas urbanize planita,
aŭ ĉu ĝi kreiĝis spontanee, laŭ (aŭ kun) la paso de la tempo?
258. Ĉu vi iel kunlaboras, por la unuformeco de la kolektiva
konduto de la homoj, kun kiuj vi kunvivas, aŭ ĉu vi pensas, ke tio tute ne
eblas?
259. Ĉu vi kredas, ke komuna unuforma etoso el kolektivaj
pensoj povas formi iaspecan energian centralon povantan movi la mondon? Kaj pri
individua menso? Ĉu ĝi povas moveti, konstrueti, detrueti aŭ ŝanĝeti ion? Kiel?
260. Kion vi komprenas pri «emocia organismo»?
261. Ĉu vi jam transpasis la limon inter Brazilo kaj
Paragvajo tra la Internacia Ponto de la Amikeco, super la rivero Paranao?
262. Ĉu vi jam imagis pri estonta Monda Civito kreita
interkonsente inter ĉiuj nacioj de la Tero, per traktato de la Publika
Internacia Juro, tiel ke la transpaso inter ĉiuj landlimoj estos tute libera
(sen bezono de pasporto kaj vizo), kaj ke ekzistos universalaj normoj de paca
kunvivado, kun adopto de Esperanto kiel universala lingvo inter ĉiuj popoloj
kaj adopto de iu sola monunuo inter ĉiuj nacioj, sed kun respekto al ĉiuj
naturaj lingvoj, religioj kaj kulturoj? Ĉu vi povas kredi, ke tio estos tute
ebla post ĉirkaŭ kvindek jaroj? Aŭ ĉu ĝi estas tute nerealigebla utopio, antaŭ
la forta malutopia realeco de la sonĝo-mortiga nuntempo? Ĉu vi havas esperon
pri la estonteco de la homaro? Kial?
263. Ĉu vi iom sentas vin mondcivitano, aŭ ĉu vi sentas vin
radikala ŝovinisma naciano?
264. Malgraŭ ĉiuj sociaj problemoj en la mondo, ĉu vi vidas
ian indikon, ke novaj bonaj tempoj alproksimiĝas ĉe la horizonto de la sociaj
strukturoj kiel tuto? Kial? Kio igas vin kredi tion?
265. Ĉu la beleco de la nova alvenonta estonteco estas fakto
ekzistonta per si mem, aŭ ĉu ĝia ekzisto dependos komence de la optimisma
mondvidado aŭ mondokoncepto de kelkiuj?
266. Kiu estas la prioritato por paca kaj harmonia kunvivado
en la mondo, laŭ via vidpunkto?
267. Antaŭ ol ĉio, kio necesas por harmonia komuna vivo?
268. Kion vi konsideras nepre necesa por la paca kunvivado
en la grandaj urbaj homamasoj?
269. Ĉu vi kredas, ke paktoj de bona kunvivado inter membroj
de unu socia grupo kaj inter sociaj grupoj de tuta grandurbo povas pli rapide
proprainiciate starigi la perfektan socion, laŭ la principoj de «La Socia
Kontrakto», libro de la franca filozofo Jean-Jacques Rousseau, aŭ ĉu tio ĉiam
dependos de la interveno kaj reguligo de la afero far la Ŝtato?
270. Laŭ via opinio, kiuj lernobjektoj pli urĝe bezonas
reformojn en siaj konceptoj?
271. Kiuj lernobjektoj ne ekzistas, sed devus inkluziviĝi en
la instruaj programoj de la fundamentaj lernejoj? Kaj en la mezgradaj? Kaj en
la universitato? Aŭ ĉu nek en la baza nek en la superaj niveloj devas okazi
ŝanĝoj? Kion vi diras pri tio?
272. Ĉu vi opinias, ke devus ekzisti disciplinoj pli
preventemaj kaj klarigemaj pri la realo de la vivo kaj pri la kialo de la vivo,
jam ekde la lastaj fundamentaj klasoj kaj kun alĝustigo de esprimaro laŭ la
aĝetapo, ekzemple de narkotaĵoj, STM (seksume transmisiebla malsano), gravedeco
en la adoleskanteco, amo, psikologio, filozofio, kompara teologio,
spiritualismo kaj la universaleco de la evangeliaj virtoj? Kion pli vi aldonus?
Kion vi eltirus el tiu ekzemplo-listo? Kial?
273. Kion vi pli kutime uzas kontraŭ gripo, la plej ordinara
malsano? Ĉu siropon, pilolojn, melason aŭ sukon el oranĝo? Aŭ nenion?
274. Ĉu vi kutimas preni siropon kontraŭ gripo? Kiu siropo
estas la plej efika?
275. Kontraŭ kio vi ricevis injekton en la lasta fojo (aŭ
lastfoje, aŭ la lastan fojon)? Ĉu vi memoras? Kie tio okazis? Ĉu en hospitalo,
en via domo, en apoteko? Kiomforte ĝi doloris al vi? Kien vi ricevis ĝin? Ĉu en
la muskolon, en la vejnon aŭ en la sidvangon (aŭ gluteon)? Kiu pli doloris? Ĉu
la nadlo aŭ la likvo injektita en si? Ĉu ĝi, tamen, solvis vian problemon?
276. Kiel plaĉas al vi ĉirkaŭbrako (aŭ brakumo) kiel
terapio?
277. Kiel agrablas al vi la nutroterapio?
278. Kiam la lastan fojon vi servis vin de la plantoterapio
(aŭ fitoterapio)? Kiun planton vi uzis? Ĉu ĝi estis manĝita kiel nutraĵo,
maĉita aŭ muelita, aŭ ĉu infuzita en formo de teo? Por kio vi uzis ĝin?
279. Ĉu vi forte kredas pri la efikeco de la ridoterapio en
la resanigejoj, fare de volontuloj aŭ profesiuloj pajace vestitaj? Ĉu vi
kredas, ke ĝenerale ridemaj homoj malsaniĝas pli malofte aŭ kuracas sin pli
rapide, ol tro seriozaj aŭ malĝojemaj homoj?
280. Kaj pri la fluidoterapio (aŭ fluidopasigo) en la
spiritismaj societoj? Ĉu vi jam submetiĝis al ĝi? Se jes, por kio? Ĉu por
simpla bonfarto aŭ ĉu por kuraco de iu malsano? Ĉu ĝi estis aplikata de unu
sola (fluido)pasigisto, aŭ per triopo da ili? Ĉu ĝi estis kun koloraj lumoj
(kolorterapio), aŭ kun simpla lumo?
281. Kion vi pensas pri la homeopatio? Ĉu vi jam glutis
tiujn ĝiajn malgrandajn blankajn globetojn aŭ tiujn gutetojn el ĝiaj mallumaj
flakonetoj el vitro? Kiom da dozoj vi bezonis? Ĉu tiu terapio helpis vin?
282. Kaj kion pri la masaĝoterapio? Ĉu ĝi estas valora
kuracmetodo, laŭ vi? Ĉu vi jam antaŭe prenis masaĝon? Se jes, en kiu parto de
via korpo? Ĉu vi suferas de papagbeko (aŭ osteofito, aŭ ostosprono)? Ĉu vi jam
prenis limfan masaĝon?
283. Ĉu povas ekzisti tute libera kaj sendependa organizita
socio, kiu zorgu mem pri sia kunvivado en harmonio kaj ordo? Aŭ ĉu ĉiam nepre
necesos la ĉeesto de iu forta registaro kaj ties rigoraj leĝoj, polico kaj ĉiaj
kontroliloj pri la privata vivo? Kio mankas, por ke tiu rigida registara
kontrolo ne plu necesu?
284. Kio estas pli poluata en via urbo? Ĉu la plaĝoj, aŭ la
riveroj? Ĉu la aero, aŭ la menso de la personoj?
285. Kiun ideon vi havas, por malpligrandigi la poluadon de
la aero en la stratoj de la grandurboj?
286. Kion vi faras, por kontribui por pli bona mondo en la
estonteco? Ĉu vi defendas aktive iun idealon, kiu jam nuntempe iel pozitivigas
la homajn mediojn, kaj lokajn kaj tutmondajn?
287. Ĉu la afero de Esperanto povas esti humanisma aŭ
homarama rimedo por plibonigi la estontecon de la homaro? Ĉu vi intencas
engaĝiĝi pli aktive en tiu movado pacama, por kunbatali por tiu pli bona mondo?
288. Kiun pilkludon vi plej preferas? Ĉu piedpilkon (aŭ
piedpilk-ludon, aŭ futbalon), korbopilkon (aŭ basketbalon), retpilkon (aŭ
volejbalon), manpilkon (aŭ handbalon) aŭ tenison?
289. Kien vi vojaĝis lastfoje for de via urbo, en ferioj?
290. Kien vi planas libertempe vojaĝi venontfoje?
291. Kiom da tagoj vi kutime restas libertempe sen laboro aŭ
studo dum la jaro? Ĉu 10? 20? 30?
292. Ĉu vi jam pensis rezervi monon en via bankkonto, kaj
ankaŭ la monaton julio en via kalendaro, por libertempi kaj partopreni la
venontan universalan esperantan kongreson?
293. Ĉu vi povas kredi, ke post tri aŭ kvar jaroj preskaŭ
ĉiaj objektoj, nuntempe mane konstruitaj, povos esti konstruitaj per la
freŝ-teknologiaj presiloj 3D? Aŭ ĉu tio ankoraŭ estas utopio?
294. Ĉu vi opinias utile vojaĝi en periodo de ferioj, sed
profiti ankaŭ la vojaĝon, por studi, esplori aŭ labori volontule? Kion vi
pensas prie?
295. Kiam kaj kien vi veturis lastfoje je volontula servo?
296. Kiu estas la plej granda kvartalo en la ĉirkaŭaĵo (aŭ
suburbo, aŭ antaŭurbo, aŭ periferio) de via loĝurbo?
297. Kies monumentojn vi vizitas ofte?
298. Ĉu vi kutimas promeni trankvile ĉirkaŭ la placo
proksima de via domo, kiel iam? Ĉu vi kutime amindumas mano en mano, aŭ simple
konversacias, sidante sur placa benko, ĝis malfrue en la nokto, sub la brilo de
la steloj kaj inspirite de la kora varmo?
299. Ĉu vi kutimas tagmanĝi for de via loĝejo, en
restoracioj? Kiel plaĉas al vi la rapidservaj manĝejoj en la urbocentroj? Kie
vi plej preferas manĝi? Ĉu en tradiciserva restoracio, aŭ en memserva (aŭ
laŭpeza) restoracio? Aŭ ĉu nur hejme?
300. Ĉu vi jam faris promeson al iu sanktulo? Se jes, al kiu
kaj por kio? Se ne, pro kio?
301. Ĉu vi ŝatas spekti rondon pri kapoejro? Kian stilon vi
plej preferas rigardi? Ĉu angolaon (malaltmovan), aŭ la regionalan (altmovan)?
302. Kiam en la lasta fojo vi gastigis parencon ĉe vi? El
kie li/ŝi venis?
303. Ĉu vi jam gastis en unu el la tutmonde konataj
junulargastejoj dum viaj foraj vojaĝoj? Ĉu vi scias, ke per ili vi povas ankaŭ
ŝpari multan monon, ĉar ili pagpostulas minimuman prezon por gastigi,
konsiderante, ke ili apartenas al nemonprofita internacia organizo?
304. Se vi eventuale kongresos en Salvador ĉi-jare, ĉu vi
plej preferos resti en hotelo, aŭ ĉu vi nepre volos kunresti en la nomata
«komuna loĝejo» de la kongres-sidejo mem?
305. Ĉu vi estas gastigama (aŭ gastigema) homo?
306. Kiam vi lastfoje engastiĝis ĉe parenco aŭ amiko? Ĉu vi
memoras? Kie tio okazis? Kiomlonge vi restis?
307. Ĉu vi intencas membri en tiu internacia programo
Pasporta Servo, kiu zorgas pri intergastigado de esperantistoj?
308. Kelkaj defendas la ideon, ke larĝaj kaj ampleksaj
kurentoj de kolektivaj preĝoj aŭ koncentritaj porpensoj povas ŝanĝi tutan
median etoson, ĝis tia mezuro, ke, se mondskale, ili povos, ekzemple, finigi
militon, estingi epidemion aŭ evitigi katastrofon. Ĉu vi kredas tion, aŭ ĉu
tio, por vi, estas nur spiritualisma deliro?
309. Kelkaj aliaj anoncas, ke la nuntempaj infanoj de la
tuta mondo alvenis por komenci, post kelkaj jaroj, la konstruadon de la nova
tera civilizacia urbo. Ĉu vi kredas ilin, aŭ ĉu tio estas espera utopio? Se vi
kredas al ili, kiel ni povas helpi tiujn hodiaŭajn hometojn preparaĝi por la
plenumado de siaj estontaj misioj?
segunda-feira, 1 de janeiro de 2024
EL LA RAPIDA VORTARO PORTUGALA-ESPERANTO - AKTUALIGO EL JANUARO 2024
REFERÊNCIAS: ESPERANTO PORTUGUÊS PORTUGALA DICIONÁRIO VORTARO GLOSSÁRIO GLOSARO TERMINARO TRADUZIR TRADUÇÃO
À MODA ANTIGA = MALNOVMODE; ANTIKV(EM)E; MALNOVMANIERE;
MALNOVSTILE
AJUSTE FINO (NA FÍSICA
TEÓRICA, PROCESSO NO QUAL OS PARÂMETROS DE UM MODELO DEVEM SER AJUSTADOS COM MUITA
PRECISÃO, PARA SE AJUSTAR A CERTAS NECESSIDADES OBSERVADAS) = FAJNA AGORDO / ALĜUSTIGO; FAJNAGORDO;
FAJNALĜUSTIGO
ALBITA (MINERAL PERTENCENTE
À FAMÍLIA DOS FELDSPATOS PLAGIOCLÁSICOS, SENDO O EXTREMO SÓDICO DA SÉRIE DAS PLAGIOCLASES,
NÃO CONTENDO MAIS DE 10% DE ANORTITA) = ALBITO
ALFINETAR (CENSURAR
MORDAZMENTE; CRITICAR AGUDAMENTE) = OFENDETI; RIPROĈETI; MALLAŬDI; ADMON(ET)I; PINGLE PIKI
ALLANITA (MINERAL DA
CLASSE 9 (SILICATOS) SEGUNDO A CLASSIFICAÇÃO DE STRUNZ) = ALANITO
APOLIPOPROTEÍNA E (OU
APOE: CLASSE DE APOLIPOPROTEÍNAS PRESENTE NAS QUILOMICRA E NAS PROTEÍNAS DE DENSIDADE
INTERMÉDIA (IDL), SENDO FUNDAMENTAL PARA O NORMAL CATABOLISMO DOS CONSTITUINTES
LIPOPROTEICOS RICOS EM TRIGLICERÍDEOS) = APOLIPOPROTEINO
AUSTRONÉSIOS (GRANDE
GRUPO DE POVOS EM TAIWAN, BRUNEI, INDONÉSIA, MALÁSIA, FILIPINAS, SINGAPURA, TIMOR-LESTE,
MICRONÉSIA, COSTA DA NOVA GUINÉ, MELANÉSIA, POLINÉSIA E MADAGASCAR QUE FALAM LÍNGUAS
AUSTRONÉSIAS) =
AŬSTRONEZIAJ POPOLOJ; (PESSOA) AŬSTRONEZIANO
BÁCULO (OU PÊMUR, OSSO-DO-PÊNIS
OU PRIAPI: EM BIOLOGIA, OSSO LOCALIZADO ACIMA DA URETRA DA MAIORIA DOS MAMÍFEROS
MACHOS (EXCETO DOS HOMENS)) =
BAKULO
BAJAU (DENOMINAÇÃO DE
VÁRIOS GRUPOS ÉTNICOS AUSTRONÉSIOS DO SUDESTE ASIÁTICO MARÍTIMO, FAMOSOS POR SUA
GRANDE CAPACIDADE DE MERGULHO DEMORADO) = BAĴAO; (A PESSOA) BAĴAANO; (O IDIOMA) (LA) BAĴAA (IDIOMO)
BASSETERRE (CAPITAL
DA REPÚBLICA DE SÃO CRISTÓVÃO E NEVES) = BASTERO, BASETERO
BOMBA LÓGICA (PARTE
DE UM CÓDIGO INTENCIONALMENTE INSERIDO EM UM PROGRAMA DE COMPUTADOR, ONDE PERMANECE
OCULTO, ATÉ QUE UMA OU MAIS CONDIÇÕES PRÉ-PROGRAMADAS SEJAM ATENDIDAS, MOMENTO EM
QUE UMA AÇÃO MALICIOSA É EXECUTADA) = LOGIKA BOMBO
BRAQUISTÓCRONA (A TRAJETÓRIA
DE UMA PARTÍCULA QUE, SUJEITA A UM CAMPO GRAVITACIONAL CONSTANTE, SEM ATRITO E COM
VELOCIDADE INICIAL NULA, SE DESLOCA ENTRE DOIS PONTOS NO MENOR INTERVALO DE TEMPO)
= LA BRAKISTOKRONA TRAJEKTORIO / KURBO;
BRAKISTOKRONO
CASAMENTO EM PRIMEIRAS
NÚPCIAS (PRIMEIRO CASAMENTO) =
UNUA GEEDZIĜO; UNUA EDZIĜO; UNUA EDZINIĜO; (PRIMEIRA CONVIVÊNCIA OU PRIMEIRA EXPERIÊNCIA CONJUGAL) UNUA GEEDZECO; UNUA EDZECO; UNUA EDZINECO
CASAMENTO EM SEGUNDAS
NÚPCIAS (SEGUNDO CASAMENTO) =
DUA GEEDZIĜO; DUA EDZIĜO; DUA EDZINIĜO; (SEGUNDA CONVIVÊNCIA OU SEGUNDA EXPERIÊNCIA CONJUGAL) DUA GEEDZECO; DUA EDZECO; DUA EDZINECO
CÁUSTICA (EM ÓPTICA,
SUPERFÍCIE DOS RAIOS DE LUZ REFLETIDOS OU REFRATADOS POR UMA SUPERFÍCIE CURVA AO
OBJETO, OU A PROJEÇÃO DESSA SUPERFÍCIE DE RAIOS EM OUTRA SUPERFÍCIE) = KAŬSTIKO
CAVALGADA (CERIMÔNIA POMPOSA OU PASSEIO CONJUNTO DE MONTADORES DE CAVALOS) = KUNRAJDADO; RAJDANTARO; KAVALKADO
CHANUCÁ (OU CHANUQUIÁ,
HANUKIÁ OU HANUCÁ: FESTA JUDAICA, TAMBÉM DESIGNADA FESTA DAS LUZES, QUE DURA OITO
DIAS, NO MÊS DE DEZEMBRO, E COMEMORA A REINAUGURAÇÃO DO TEMPLO SAGRADO DE JERUSALÉM
APÓS A VITÓRIA DOS MACABEUS SOBRE O DOMÍNIO SÍRIO-HELÊNICO EM 165 A. C.) = ĤANUKO
CHULEAR (COSER A PONTO
LARGO E ENVOLVENTE PARA QUE NÃO SE DESFIE (ORLA DE UM TECIDO)) = KUNKUDRI
CHULEIO (OU SUTURA:
ATO OU EFEITO DE CHULEAR, DE COSER A ORLA DE UM TECIDO PARA QUE NÃO SE DESFIE) = KUNKUDRO
CLASSIFICAÇÃO DE STRUNZ
(FORMA DE ORGANIZAR SISTEMATICAMENTE OS MINERAIS COM BASE EM CRITÉRIOS CRISTALOQUÍMICOS)
= KLASIFIKADO DE STRUNZO
COPO AMERICANO (MODELO DE COPO BRASILEIRO COM CAPACIDADE DE 190 ML, FABRICADO PELA EMPRESA PAULISTA NADIR FIGUEIREDO) = 190-MILILITRA VITROGLASO
CRAVO-DA-ÍNDIA (OU SYZYGIUM AROMATICUM: ÁRVORE DE FOLHA PERENE, DA FAMÍLIA DAS MIRTÁCEAS, NATIVA DAS ILHAS MOLUCAS E NOVA GUINÉ, SENDO PRESENTEMENTE CULTIVADA NOUTRAS REGIÕES DO MUNDO, DESIGNADAMENTE NAS ILHAS DE MADAGÁSCAR E DE GRANADA) = KARIOFILO
DECUPAGEM (ATO DE RECORTAR,
OU CORTAR DANDO FORMA) =
ELTRANĈI; FORTRANĈI; FORSELEKTI; ELMODLI; FORMODELI; ELMULDIGI
DEGRAVAÇÃO (CONVERSÃO
DE ÁUDIO EM TEXTO, LITERALMENTE, DE FORMA NÃO ADAPTADA ÀS REGRAS DE ESCRITA, SENDO
COMUM EM CONTEXTOS COMO DOCUMENTOS JURÍDICOS E ACADÊMICOS) = DEGRAVURO
DIABESIDADE (DOENÇA
RESULTANTE DA JUNÇÃO DA DIEBETE COM A OBESIDADE) = DIABEZECO
DISCUTIR O MÉRITO = PRIDISKUTI LA VALORON / GRAVECON / (ĈEF)ENHAVON
/ KERNON...
DORMIÇÃO DE MARIA (OU
DORMIÇÃO DA TEÓTOCO: UMA DAS GRANDES FESTAS DA IGREJA ORTODOXA E DAS IGREJAS ORTODOXAS
ORIENTAIS E CATÓLICAS ORIENTAIS QUE COMEMORA A "DORMIÇÃO" OU MORTE DE
MARIA E SUA RESSURREIÇÃO CORPORAL ANTES DE SER ELEVADA AO CÉU) = ENDORMIĜA FORPASO DE MARIA; ENDORMIĜO
DE MARIA
DOULA (ASSISTENTE DE
GESTAÇÃO, SEM TER NECESSARIAMENTE FORMAÇÃO EM CIÊNCIAS DA SAÚDE, MAS QUE ACOMPANHA
A GESTANTE DURANTE O PERÍODO DA GESTAÇÃO ATÉ OS PRIMEIROS MESES APÓS O PARTO, COM
FOCO NO BEM-ESTAR DE PESSOAS GESTANTES, CABENDO A ELA PROPORCIONAR INFORMAÇÃO, ACOLHIMENTO,
APOIO FÍSICO E EMOCIONAL ÀS PESSOAS GESTANTES DURANTE A GRAVIDEZ, O PARTO E O PÓS-PARTO)
= GRAVED-ASISTISTINO; DOŬLINO
DRAPO (PREGA DE ROUPA
ESCULPIDA, OU EM FIGURINOS) =
DRAPO
EMBIRA (DESIGNAÇÃO COMUM
A VÁRIAS ÁRVORES E ARBUSTOS QUE OCORREM NO BRASIL, DA FAMÍLIA DAS TIMELEÁCEAS, ESPECIALMENTE
DO GÊNERO DAPHNOPSIS E FUNIFERA, MUITAS TAMBÉM CONHECIDAS COMO EMBIRA-BRANCA, EMBIREIRA,
ENVIREIRA, CONTENDO DAFNINA, ESPECIALMENTE NAS FOLHAS, VENENOSAS PARA O GADO, E
NAS CASCAS, DE QUE FREQUENTEMENTE SE EXTRAEM AS FIBRAS DA PARTE INTERNA, PARA A
CONFECÇÃO DE CORDAS E ESTOPA; A FIBRA DESSAS PLANTAS) = EMBIRO; ENVIRO
ENDÔNIMO (OPOSTO DE
EXÔNIMO: NOME EM LÍNGUA NATIVA (OU "AUTÓCTONE") DE UM TOPÔNIMO OU DE UM
NOME PRÓPRIO EM GERAL) =
ENDONIMO; INTRONIMO
ESPIRAL MOSQUITEIRO (OU ESPIRAL BOA-NOITE, INSETICIDA ESPIRAL OU APENAS ESPIRAL: INCENSO REPELENTE DE INSETOS EM FORMA DE ESPIRAL GERALMENTE COMPOSTO POR UMA PASTA SECA DE PÓ DE PIRETRO) = SPIRALFORMA INSEKTOFORFLUGIGILO / INSEKTOFORPELILO / INSEKTOMALALTIRILO
ESSEQUIBO (OU ESEQUIBO:
NOME DADO ORIGINALMENTE À REGIÃO LESTE DA ENTÃO GUIANA INGLESA, VENDIDA AO REINO
UNIDO PELA HOLANDA, JUNTO AOS TERRITÓRIOS DE BERBICE E DEMERARA) = ESEKIBO
EXANTROPÔNIMO - (SUBCATEGORIA
DE EXÔNIMO PARA TRADUÇÃO OU ADAPTAÇÃO DE NOMES DE PESSOAS) = EKZOHOMNOMO; TRANSHOMNOMO; EKZOANTROPONOMO;
TRANSANTROPONOMO
EXCRUCIANTE (QUE EXCRUCIA;
LANCINANTE, AFLITIVO, PUNGENTE) = KORŜIRA; KORPREMA; KORKREVIGA; (MED) INTERMITE AKREGA;
AFLIKTITA
EXOETNÔNIMO (SUBCATEGORIA
DE EXÔNIMO PARA TRADUÇÃO OU ADAPTAÇÃO DE NOMES DE POVOS E NACIONALIDADES) = EKZOPOPOLNOMO; TRANSPOPOLNOMO; EKZONACINOMO;
TRANSNACINOMO; EKZOETNONOMO; TRANSETNONOMO
EXÔNIMO (NOME PELO QUAL
UM NOME PRÓPRIO É CONHECIDO EM OUTRA LÍNGUA QUE NÃO AQUELA(S) FALADA(S) NATIVAMENTE,
O QUE SE NOTA ESPECIALMENTE EM TOPÔNIMOS. [POR EXEMPLO, OS NOMES LONDRES, MOSCOU
E PEQUIM SÃO EXÔNIMOS EM PORTUGUÊS RESPECTIVAMENTE PARA AS CIDADES DE LONDON, МОСКВА
(MOSKVA) E 北京 (BĚIJĪNG), CUJOS ORIGINAIS ESTÃO EM INGLÊS, RUSSO E
CHINÊS]) = EKZONIMO; TRANSONIMO
EXOTOPÔNIMO (SUBCATEGORIA
DE EXÔNIMO PARA TRADUÇÃO OU ADAPTAÇÃO DE NOMES DE LUGARES) = EKZOLOKNOMO; TRANSLOKNOMO; EKZOTOPONIMO;
TRANSTOPONIMO
EXTENSOR (QUE SERVE
PARA ESTENDER) =
ETENDILO
FLAUTA DOCE (OU FLAUTA DE BICO: INSTRUMENTO DE SOPRO DE ORIGEM MEDIEVAL, DE PALHETA FIXA (ARESTA), COM OITO FUROS TAPADOS DIRETAMENTE COM OS DEDOS) = BEKFLUTO
FOFO (QUE É BONITO,
MEIGO OU QUE SUSCITA TERNURA OU AFETO; AMOROSO, QUERIDO) = BELA; MILDA, TENERA; AMINDA; KAR-ALTIRA;
ĈARMETA; ALLOGETA
GOTEIRA = GUTO-TRUO; PLUVODEFLUILO; PLUVOTRAFLUADO
GRAXAIM-DO-CAMPO (LYCALOPEX GYMNOCERCUS: MAMÍFERO CARNÍVORO DA FAMÍLIA DOS CANÍDEOS ENDÊMICO DA AMÉRICA DO SUL, SENDO ENCONTRADO PREFERENCIALMENTE NOS CAMPOS ÚMIDOS DA BOLÍVIA, PARAGUAI, URUGUAI, ARGENTINA, E SUL DO BRASIL) = PAMPA LUPOVULPO
GUIANA ESSEQUIBA (OU
TERRITÓRIO ESSEQUIBO OU, NA VENEZUELA, ZONA EM DISPUTA: TERRITÓRIO DO PLANALTO DAS
GUIANAS, COMPREENDIDO ENTRE O RIO CUYÚNI E O RIO ESSEQUIBO) = ESEKIBA GUJANO
HABITUÉ (FREQUENTADOR
ASSÍDUO, VISITANTE REGULAR DE UM CERTO LUGAR) = OFTA VIZITANTO; VIZITEMULO
HARMONIA VOCÁLICA (CARACTERÍSTICA
GRAMATICAL DE ALGUMAS LÍNGUAS, EM QUE UMA RAIZ QUE CONTENHA UMA VOGAL POSTERIOR,
COMO, POR EXEMPLO, Á, EXIGIRÁ SUFIXOS QUE POSSUAM VOGAIS POSTERIORES) = VOKALA HARMONIO
HARMONIZAÇÃO FACIAL
(PROCEDIMENTO DE INTERVENÇÃO ESTÉTICA, QUE REÚNE DIVERSAS TÉCNICAS, COMO A BICHECTOMIA,
APLICAÇÃO DE TOXINA BOTULÍNICA, CARBOXITERAPIA, INTRADERMOTERAPIA, PEELINGS QUÍMICOS,
LIFTING FACIAL, E PREENCHIMENTOS COM USO DE PRODUTOS QUÍMICOS COMO O ÁCIDO HIALURÔNICO
E A TOXINA BOTULÍNICA (BOTOX)) = REPLENIGA VIZAĜO-PLASTIO; VIZAĜO-HARMONIIGO
HETEROGLOTÔNIMO (SUBCATEGORIA
DE EXÔNIMO PARA TRADUÇÃO OU ADAPTAÇÃO DE NOMES DE IDIOMAS E DIALETOS) = EKZOLINGVONOMO; TRANSLINGVONOMO; EKZOIDIOMNOMO;
TRANSIDIOMNOMO
HEXÁPODE (QUE TEM SEIS
PÉS) = SESPIEDULO; (RELATIVO AOS HEXÁPODES) SESPIEDA
HIPERNOVA (OU SUPERNOVA
SUPERLUMINOSA: TIPO DE EXPLOSÃO ESTELAR QUE LIBERA 100 VEZES MAIS ENERGIA QUE UMA
SUPERNOVA COMUM, SENDO TALVEZ O TIPO DE EXPLOSÃO MAIS PODEROSO DESDE O BIG BANG)
= HIPERNOVAO
ILEOSTOMIA (DERIVAÇÃO
INTESTINAL, EFETUADA AO NÍVEL DO INTESTINO DELGADO (ILEON), ONDE SE EXTERIORIZA
O ILEO PELA PAREDE ABDOMINAL, FORMANDO UM NOVO TRAJECTO E UMA ABERTURA PARA A SAÍDA
DAS FEZES (ESTOMA)) =
ILEOSTOMIO
INCELENÇAS (OU INCELÊNCIAS,
CANTIGAS DE GUARDA, CANTIGAS DE SENTINELA OU BENDITOS DE DEFUNTOS: FORMA DE EXPRESSÃO
MUSICAL TÍPICA DE LOCALIDADES DO CEARÁ, SERTÃO NORDESTINO, CIDADES DO VALE DO PARAÍBA
E, EM ESCALA MAIOR, EM OUTRAS REGIÕES DO BRASIL, ENTOADA EM VIRTUDE DE FALECIMENTOS)
= PORMORTINT-KANTOJ; INCELENCOJ
INÓPIA (SITUAÇÃO DE
EXTREMA NECESSIDADE MATERIAL; POBREZA, INDIGÊNCIA, PENÚRIA) = MALRIĈEGECO; MIZERO; SENECO; MALABUNDECO;
SENHAVECO; (QUALIDADE DO QUE É
INSUFICIENTE; FALTA, ESCASSEZ)
NESUFIĈECO; MANKECO; POVRECO
INVECTIVA (INJÚRIA,
INSULTO; ATO OU EFEITO DE INVECTIVAR) = INSULTO; KALUMNIO; OFENDO
KILONOVA (OU MACRONOVA,
OU SUPERNOVA DE PROCESSO-R: FENÔMENO QUE OCORRE QUANDO DUAS ESTRELAS DE NÊUTRONS
OU UMA ESTRELA DE NÊUTRON E UM BURACO NEGRO SE UNEM EM UM SISTEMA BINÁRIO) = KILONOVAO; MAKRONOVAO
LA RINCONADA (CIDADE
LOCALIZADA NOS ANDES PERUANOS, CONSIDERADA A CIDADE COM A MAIOR ALTITUDE EM TODO
O MUNDO, COM A MÉDIA DE 5100M) = RINCONADO
LEITE DE COCO (PRODUTO
OBTIDO A PARTIR DA TRITURAÇÃO E PRENSAGEM DAS AMÊNDOAS OU POLPA ALBUMINOSA DO COCO
MADURO) = KOKOSLAKTO; LAKTO EL
KOKOSO
LEÔNIDAS (CHUVA DE METEOROS)
= LEONIDOJ
LÍNGUAS AUSTRONÉSIAS
(FAMÍLIA DE LÍNGUAS COM UMA VASTA ÁREA DE DISTRIBUIÇÃO PELAS ILHAS DO SUDESTE ASIÁTICO
E DO PACÍFICO) =
AŬSTRONEZIAJ LINGVOJ / IDIOMOJ; AŬSTRONEZIA LINGVARO / IDIOMARO
MALBARATAMENTO (ATO
DE MALBARATAR; DESPERDÍCIO DO PRÓPRIO PATRIMÔNIO OU ATO DE DESTRUIR O PATRIMÔNIO
ALHEIO) = MALPROFITIGA ELSPEZ(AD)O;
FORDIBOĈ(AD)O; MALŜPAR(AD)O
MANGOSTIM (FRUTA ORIGINÁRIA DA INDONÉSIA, RECONHECIDA PELAS PROPRIEDADES MEDICINAIS EM DIVERSOS PAÍSES ASIÁTICOS) = MANGOSTANO; (A CONCERNENTE ÁRVORE, DO MESMO NOME) MANGOSTANARBO
MARMITA (RECIPIENTE PORTÁTIL PARA CARREGAR REFEIÇÃO, SENDO ALGUNS MODELOS COM REVESTIMENTO TÉRMICO) = PORTMANĜUJO; PORTMANĜAĴUJO
MARMITÃO (OU CALDEIRÃO: PANELÃO DE COZINHA COM DUAS ALÇAS E UMA TAMPA, FEITO DE METAL (COBRE ESTANHADO, FERRO, ALUMÍNIO), NO QUAL SE FAZ CALDO, SOPA, ENSOPADO E OUTROS ALIMENTOS EM GRANDE QUANTIDADE) = MARMITO
MERCADO DE FUTUROS (OU
BOLSA DE FUTUROS: BOLSA FINANCEIRA CENTRAL ONDE AS PESSOAS PODEM NEGOCIAR CONTRATOS
FUTUROS PADRONIZADOS DEFINIDOS PELA BOLSA, SENDO CONTRATOS DE DERIVATIVOS PARA COMPRAR
OU VENDER QUANTIDADES ESPECÍFICAS DE UMA MERCADORIA OU INSTRUMENTO FINANCEIRO A
UM PREÇO ESPECIFICADO COM ENTREGA DEFINIDA EM UM MOMENTO ESPECÍFICO NO FUTURO) = MERKATO PRI ESTONTECAĴOJ / FUTURAĴOJ
MICRONOVA (EXPLOSÃO
ESTELAR COM UMA FORÇA DE CERCA DE UM MILIONÉSIMO DE UMA NOVA CLÁSSICA, SE DEVENDO
ESSE FENÔMENO A UMA ACUMULAÇÃO DE MATÉRIA PROVENIENTE DO AMBIENTE DA ESTRELA, POR
EXEMPLO, DE UMA ESTRELA ASSOCIADA) = MIKRONOVAO
MOFETA (FUMAROLA QUE EMITE COMPOSTOS ENRIQUECIDOS EM DIÓXIDO DE CARBONO GASOSO A CERCA DE 100ºC) = MOFETO; (MAMÍFERO CARNÍVORO DA FAMÍLIA DOS MUSTELÍDEOS, TAMBÉM CONHECIDO COMO "GUAXINIM" OU "CANGAMBÁ" EM ALGUMAS REGIÕES) MEFITO
MOLHO ALFREDO (MOLHO
PARA MASSAS DE ORIGEM ITALIANA, INICIALMENTE CONSISTENTE DE QUEIJO PARMESÃO E MANTEIGA)
= SAŬCO ALFREDO
MOLHO BARBECUE (NOME
GENÉRICO DE UMA VARIEDADE DE MOLHOS DE SABOR FORTE, COM INGREDIENTES DOCES-ÁCIDOS)
= DOLĈ-ACIDA SAŬCO; SAŬCO BARBEKUO
MONÓCITOS (LEUCÓCITOS
PRESENTES EM NOSSO SISTEMA IMUNE, COM A FUNÇÃO DE DEFENDER O ORGANISMO DE CORPOS
ESTRANHOS, COMO BACTÉRIAS E VÍRUS) = MONOCITOJ
MOSSAD (A AGÊNCIA DE
INTELIGÊNCIA NACIONAL, A POLÍCIA SECRETA DE ISRAEL) = MOSADO
MULEMBA (FICUS THONNINGII, OU FIGUEIRA-AFRICANA: ÁRVORE DA FAMÍLIA DAS MORÁCEAS, DE SEIVA LEITOSA DE TOM ROSADO, COM PORTE ELEVADO, CHEGANDO A ATINGIR 15-20M DE ALTURA, E COM COPA VOLUMOSA E MUITO RAMIFICADA) = AFRIKA FIGARBO
NÃO DAR PONTO SEM NÓ
(AGIR POR INTERESSE, BUSCANDO TIRAR PROVEITO DE TUDO O QUE FAZ; FAZER ALGO COM SEGUNDAS
INTENÇÕES) = AGI / FARI / PROCEDI
(PRO INTERESO) / KAŜINTERESE
NECROTÉRIO (OU MORGUE:
LOCAL ONDE SÃO GUARDADOS TEMPORARIAMENTE CADÁVERES CUJA IDENTIDADE SE PRETENDE AVERIGUAR
OU QUE DEVEM SER SUBMETIDOS A NECROPSIA E EXAMES PERICIAIS, PARA DETERMINAR A CAUSA
DA MORTE, O QUE É EXERCIDO POR MÉDICOS LEGISTAS.) = KADAVREJO; MORTULEJO; NEKROPSIEJO
ONICÓLISE (DESCOLAMENTO DA UNHA DO LEITO DA UNHA A PARTIR DA PONTA (DISTAL) OU DOS LADOS) = UNGOPLIBLANKIĜO; ONIKOLIZO
ORGANOIDE (ÓRGÃO-SEMINAL
TRIDIMENSIONAL CULTIVADO EM LABORATÓRIOS ESPECIALIZADOS EM MEDICINA REGENERATIVA)
= ORGANOIDO
OVERLOQUE (OU OVERLOCK: MÁQUINA DE COSTURA INDUSTRIAL QUE EFETUA SIMULTANEAMENTE A COSTURA E O CHULEIO) = KUDRA-KUNKUDRA MAŜINO; OVERLOKO
OXFORD (TIPO DE TECIDO
EMPREGADO COMUMENTE EM CAMISAS, CONSTITUÍDO DE FIOS BRANCOS E COLORIDOS, SENDO DOIS
FIOS FINOS, DE FORMA SUAVE, ENTRELAÇADOS COM UM FIO MAIS GROSSO NA DIREÇÃO DO ENCHIMENTO)
= OKSFORD(-TEKSAĴ)O; OKSFORDAĴO
ÓXIDO NÍTRICO (OU MONÓXIDO
DE NITROGÊNIO, OU MONÓXIDO DE AZOTO: GÁS SOLÚVEL ALTAMENTE LIPOFÍLICO SINTETIZADO
PELAS CÉLULAS ENDOTELIAIS, MACRÓFAGOS E CERTO GRUPO DE NEURÔNIOS DO CÉREBRO, DESEMPENHANDO
UM PAPEL FUNDAMENTAL NA REGULAÇÃO DO SISTEMA CARDIOVASCULAR, RELAXANDO AS CÉLULAS
DAS PAREDES DOS VASOS SANGUÍNEOS, O QUE RESULTA NO AUMENTO DO FLUXO SANGUÍNEO E
NA REDUÇÃO DA PRESSÃO ARTERIAL) = NITROGENA OKSIDO / MONOOKSIDO
PAELHA (OU PAEJA: GUISADO
DE ARROZ, CARNE E VERDURAS PREPARADO NUMA PAELLA SOBRE FOGO, SENDO ORIGINÁRIO DA
GASTRONOMIA VALENCIANA E POPULARIZADO POR TODA A ESPANHA E NOUTROS PAÍSES) = PAELO / PAELJO
PANJÁBI (OU PUNJÁBI,
PANJABI, PENJABI, PENJABÊS E PUNJABI: LÍNGUA INDO-ARIANA FALADA PELO POVO PANJABI,
NATURAL DA REGIÃO DO PANJABE, NA ÍNDIA, E DE PARTES DO PAQUISTÃO) = LA PANĜABA (LINGVO)
PARAFUSADEIRA = ŜRAŬBOTURNILO; ŜRAŬBOFIKSILO; ŜRAŬBILO
PERCENTIL (EM ESTATÍSTICA
DESCRITIVA, MEDIDA QUE DIVIDE UMA AMOSTRA (POR ORDEM CRESCENTE DOS DADOS) EM 100
PARTES, SENDO CADA UMA COM UMA PERCENTAGEM DE DADOS APROXIMADAMENTE IGUAL) = PERCENTILO; PROCENTILO; CENTILO
PILCHA (INDUMENTÁRIA TRADICIONAL DA CULTURA GAUCHESCA) = PILĈO
PINGUIM-DE-ADÉLIA (PYGOSCELIS ADELIAE: ESPÉCIE DE PINGUIM QUE HABITA A ANTÁRTIDA) = ADELIA PINGVENO
PINGUIM-DE-CHINSTRAP (PYGOSCELIS ANTARCTICUS: ESPÉCIE DE PINGUIM QUE HABITA UMA VARIEDADE DE ILHAS E COSTAS NO PACÍFICO SUL E NOS OCEANOS ANTÁRTICOS) = ANTARKTA PINGVENO, MENTONBENDA PINGVENO
PINGUIM-GENTOO (ESPÉCIE DE PINGUIM (OU POSSIVELMENTE UM COMPLEXO DE ESPÉCIES) DO GÊNERO PYGOSCELIS, MAIS ESTREITAMENTE RELACIONADO COM O PINGUIM-DE-ADÉLIA E O PINGUIM-DE-CHINSTRAP, COM OS QUAIS FORMA AS TRÊS ESPÉCIES DO REFERIDO GÊNERO, E SENDO TAMBÉM A AVE MAIS RÁPIDA DO PLANETA DEBAIXO DE ÁGUA, ALCANÇANDO OS 36 KM/H.) = PAPUA PINGVENO
PIPERINA (COMPOSTO ORGÂNICO,
ALCALÓIDE, PRESENTE NA PIMENTA PRETA (PIPERIS NIGRIUM) DERIVADO DE PIPERIDINA) = PIPERINO
PLAGIOCLASE (OU PLAGIOCLÁSIO:
EM MINERALOGIA, IMPORTANTE SÉRIE DE TECTOSSILICATOS DA FAMÍLIA DOS FELDSPATOS) = PLAGIOKLAZO, ALBITA-ANORTITA SERIO
PONTO DE INFLEXÃO (OU
SIMPLESMENTE INFLEXÃO: EM CÁLCULO DIFERENCIAL, PONTO SOBRE UMA CURVA NA QUAL A CURVATURA
(A DERIVADA DE SEGUNDA ORDEM) TROCA O SINAL, OCORRENDO QUANDO A CURVA DEIXA DE TER
CURVATURA CÔNCAVA PARA CIMA (POSITIVA) PARA PASSAR A TER CONCAVIDADE PARA BAIXO
(CURVATURA NEGATIVA), OU VICE-VERSA) = TRAFLEKSA / TRAFLEKSIĜA / ALIFLEKSIĜA PUNKTO; PUNKTO
DE TRAFLEKSIĜO / ALIFLEKSIĜO
POR BEM OU POR MAL = VOLONTE-NEVOLONTE; VOLE-NE-VOLE; VOLE-NEVOLE
POVOS ORIGINÁRIOS (POPULAÇÕES
QUE SE TORNARAM PRIMEIROS HABITANTES DE UM TERRITÓRIO, COM FORMA DE ORGANIZAÇÃO
SOCIAL E CULTURA EXCLUSIVAS AO SEU GRUPO, SENDO QUE NO BRASIL OS POVOS ORIGINÁRIOS
SÃO OS INDÍGENAS BRASILEIROS QUE HABITARAM O PAÍS ANTES DA CHEGADA DOS EUROPEUS)
= UNUELOĜANTAJ / UNUENASKIĜINTAJ / KOMENCAJ
/ ORIGINAJ POPOLOJ / GENTOJ
PRÍON (AGENTE INFECCIOSO
COMPOSTO POR PROTEÍNAS QUE NÃO POSSUEM MATERIAL GENÉTICO, MAS PROVOCAM DOENÇAS NEUROLÓGICAS
DEGENERATIVAS FATAIS APÓS LONGOS PERÍODOS DE INCUBAÇÃO, MANIFESTANDO UM ASPECTO
ESPONJOSO NO CÉREBRO) =
PRIONO
PROTEINÚRIA (PERDA EXCESSIVA
DE PROTEÍNAS ATRAVÉS DA URINA) = PROTEINURIO
PROVA DE FOGO (TESTE
MUITO DIFÍCIL E DESAFIADOR) =
MALFACILA / HARDA / DEFIA TESTO / TRAVIVAĴO / (EL)PROVO / SPERTO / SPERTAĴO
PSEUDOMONADÁCEAS (PSEUDOMONADACEAE:
FAMÍLIA DE BACTÉRIAS GRAM NEGATIVAS AERÓBICAS, CUJO GÉNERO TIPO É PSEUDOMONAS, QUE
INCLUI ACTUALMENTE OUTROS NOVE GÊNEROS) = PSEŬDOMONADACOJ
PSEUDOMONAS (GÊNERO
DE BACTÉRIAS GRAM-NEGATIVAS, BACILARES, UBÍQUAS (AMPLAMENTE ENCONTRADAS EM DIVERSOS
AMBIENTES) DA FAMÍLIA PSEUDOMONADACEAE) = PSEŬDOMONOJ
PURURUCA (PETISCO DA
COMIDA CAIPIRA DOS ESTADOS DE MINAS GERAIS, SÃO PAULO E PARANÁ E TAMBÉM CONSUMIDO
EM OUTRAS REGIÕES DO BRASIL, SENDO UMA VARIANTE DO TORRESMO DE PORCO) =
PORK-ROSTAĴO; PURURUKO
PUTRESCINA (MOLÉCULA
ORGÂNICA QUE SE FORMA NA CARNE PODRE E QUE A ESTA DÁ UM ODOR CARACTERÍSTICO) = PUTRINO
QUAKER (OU QUACRE, OU
QUÁQUER: VÁRIOS GRUPOS RELIGIOSOS, COM ORIGEM COMUM NUM MOVIMENTO PROTESTANTE BRITÂNICO
DO SÉCULO XVII, CUJA DENOMINAÇÃO É CHAMADA DE QUAKERISMO, SOCIEDADE RELIGIOSA DOS
AMIGOS, OU SIMPLESMENTE SOCIEDADE DOS AMIGOS OU AMIGOS, TENDO SIDO FUNDADA EM 1652,
PELO INGLÊS GEORGE FOX) =
RELIGIA SOCIETO DE AMIKOJ, KVAKERISMO
QUARTIL (EM ESTATÍSTICA
DESCRITIVA, QUALQUER UM DOS TRÊS VALORES QUE DIVIDE UM CONJUNTO ORDENADO DE DADOS
EM QUATRO PARTES IGUAIS, DE MODO QUE CADA PARTE REPRESENTA 1/4 DA AMOSTRA OU POPULAÇÃO)
= KVARTILO
QUEM É VOCÊ NA FILA
DO PÃO? (QUAL É SUA IMPORTÂNCIA AQUI? – PERGUNTA EM SENTIDO PEJORATIVO OU IRÔNICO,
QUANDO SE PRETENDE REDUZIR OU CANCELAR A IMPORTÂNCIA DE ALGUÉM EM UM DEBATE OU DISCUSSÃO)=
QUÍCHUA (OU QUECHUA,
OU QUÉCHUA: FAMÍLIA DE IDIOMAS INDÍGENAS DA AMÉRICA DO SUL, AINDA HOJE FALADA POR
CERCA DE DEZ MILHÕES DE PESSOAS DE DIVERSOS GRUPOS ÉTNICOS DA ARGENTINA, BOLÍVIA,
CHILE, COLÔMBIA, EQUADOR E PERU AO LONGO DOS ANDES, POSSUINDO VÁRIOS DIALETOS INTELIGÍVEIS
ENTRE SI, E SENDO UMA DAS LÍNGUAS OFICIAIS DA BOLÍVIA, PERU E EQUADOR) = KEĈUA (IDIOMARO)
RAFLÉSIA (PLANTA PARASITA DO GÊNERO RAFFLESIA, DA FAMÍLIA DAS RAFFLESIÁCEAS, QUE OCORRE NAS SELVAS DO BORNÉU, SAMATRA, KALIMANTAN E OUTRAS REGIÕES DA INDONÉSIA, E AINDA NA MALÁSIA, TAILÂNDIA E FILIPINAS) = RAFLEZIO
RAVE (EVENTO FESTIVO
DANÇANTE DE LONGA DURAÇÃO (NORMALMENTE ACIMA DE 12 HORAS) DOMINADA POR MÚSICA ELETRÔNICA,
QUE OCORRE LONGE DOS CENTROS URBANOS (SÍTIOS OU GALPÕES), ONDE DJS E ARTISTAS PLÁSTICOS,
VISUAIS E PERFORMÁTICOS APRESENTAM-SE, INTERAGINDO COM O PÚBLICO) = FESTEGO; LONGFESTADO; RAVFESTO; RAVO
REPATRIADO = REVENIGITA / REVENIGITO / REVENIĜINTA
/ REVENIĜINTO AL LA PATRIO; REENPATRIIGITA; REENPATRIIGITO; REENPATRIIĜINTA; REENPATRIIĜINTO
RESPONSO (PALAVRAS PRONUNCIADAS
OU CANTADAS NOS OFÍCIOS DA IGREJA CATÓLICA, ALTERNADAMENTE POR UMA OU MAIS VOZES
DE UMA PARTE, E PELO CORO, COMO REPRESENTANTE DA ASSISTÊNCIA, DE OUTRA PARTE) = RESPONSO
RESPONSORIAL (REFERENTE
A RESPONSÓRIO) =
RESPONSORIA; (COLEÇÃO DE RESPONSOS;
RESPONSÓRIO) RESPONSORIO
RESPONSÓRIO (FORMA DE
CANTO LITÚRGICO, ONDE UM SOLISTA ENTOA VERSOS, QUE SÃO RESPONDIDOS (DAÍ O NOME)
POR UM CORO OU PELA CONGREGAÇÃO) = RESPONSORIO
RISOTTO (PRATO TÍPICO
ITALIANO EM QUE SE FRITAM LEVEMENTE AS CEBOLAS E O ARBÓRIO, OU O ARROZ EM MANTEIGA,
E SE VAI GRADUALMENTE DEITANDO FUNDO DE CARNE OU LEGUMES E OUTROS INGREDIENTES,
ATÉ O ARROZ ESTAR COZIDO E NÃO PODER ABSORVER MAIS LÍQUIDO) = RIZOTO
ROÇADO (DIZ-SE DE, OU
TERRENO QUE SE ROÇOU PARA SER CULTIVADO; CLAREIRA NO MATO) = KULTIVOGRUNDO; KULTIVEJO; PLANTEJO
ROSA-DO-DESERTO (OU ADENIUM: GÊNERO DE PLANTA COM FLOR DA FAMÍLIA APOCYNUM, APOCYNACEAE, SENDO UMA PLANTA DOMÉSTICA E DECORATIVA EM REGIÕES TEMPERADAS) = ADENIUMO
SAMBAQUIS (DEPÓSITOS
CONSTRUÍDOS PELO HOMEM, CONSTITUÍDOS POR MATERIAIS ORGÂNICOS E CALCÁRIOS QUE, EMPILHADOS
AO LONGO DO TEMPO, VÊM SOFRENDO A AÇÃO DAS INTEMPÉRIES) = SAMBAKIOJ
SÃO CRISTÓVÃO E NEVES
(OU SÃO CRISTÓVÃO E NÉVIS: REPÚBLICA NO MAR DO CARIBE, LOCALIZADA ENTRE AS ILHAS
DE BARLAVENTO, E CUJA CAPITAL É BASSETERRE) = SANKTA-KRISTOFORO-KAJ-NEVISO
SER UM ZERO À ESQUERDA
(NÃO TER NENHUMA IMPORTÂNCIA) =
HAVI NENIAN GRAVECON; NENIEL VALORI
SOROBAN (ÁBACO JAPONÊS, QUE CONSISTE EM UM INSTRUMENTO PARA CÁLCULO, ORIGINALMENTE CHINÊS, E LEVADO PARA O JAPÃO EM TORNO DE 1600 D.C.) = JAPANA ABAKO, SOROBANO
TANTALITA (MINERAL COMPOSTO
DE NIÓBIO E TÂNTALO) =
TANTALITO
TEMPURA (PRATO CLÁSSICO
DA CULINÁRIA PORTUGUESA E EXPORTADA PARA O JAPÃO, QUE A POPULARIZOU, CONSISTINDO
DE PEDAÇOS FRITOS DE VEGETAIS OU MARISCOS ENVOLTOS NUM POLME FINO, SENDO A FRITURA
REALIZADA EM ÓLEO MUITO QUENTE, DURANTE APENAS CERCA DE DOIS OU TRÊS MINUTOS) = TEMPURO
TIETAR (PROCEDER COMO
TIETE EM UM AMBIENTE; ADMIRAR INCONDICIONALMENTE ALGUÉM, OU ALGO, DANDO DISSO MOSTRAS
CONSPÍCUAS) = EMINENTIGI, FAMDISTINGI;
DISLAŬDI; FANI; FANELMONTRI
TIETE (ADMIRADOR FANÁTICO
DE ALGUÉM, ESPECIALMENTE UM ARTISTA, OU DE ALGO) = ADMIRANTO; FANO; FANAĈO
TODO MUNDO (NO SENTIDO
DE TODAS AS PESSOAS DE UMA COLETIVIDADE) = ĈIUJ; LA TUTA MONDO * TODO MUNDO GOSTOU DO SEU DISCURSO
// ĈIUJ / (LA TUTA MONDO) ŜATIS LIAN PAROLADON ["SE LI NE ESTUS GRANDA PAROLANTO,
TIAM MI SOLA SCIUS, KE LI ESTAS MALSAĜA, NUN LA TUTA MONDO TION ĈI SCIAS."
(FUNDAMENTA KRESTOMATIO); "KAJ JEN NUN, KIAM ĈIUJ RIGARDOJ ESTAS DIREKTITAJ
SUR LIN, KIAM LA TUTA MONDO KUN PASIA SCIVOLECO ATENDAS LA REZULTATON DE LA HEROA
ENTREPRENO..." (FUNDAMENTA KRESTOMATIO); "VI SEKRETE VORTON DIROS, ĜI
TRA LA TUTA MONDO IROS." (ESPERANTA PROVERBARO); "NUN MI EKIRAS HODIAŬ
LA VOJON DE LA TUTA MONDO..." (LA BIBLIO (JOSUO 3, 3:14)); "KIU KOMISIIS
AL LI LA TERON? KAJ KIU STARIGIS LIN SUPER LA TUTA MONDO?" (LA BIBLIO (IJOB
3, 4:13))]
TRANSCRIÇÃO (CONVERSÃO
DE ÁUDIO EM TEXTO DE FORMA ADAPTADA ÀS REGRAS DE ESCRITA, SENDO COMUM EM CONTEXTOS
COMO MÍDIA, EDUCAÇÃO E NEGÓCIOS) = TRANS(RE)SKRIBO; TRANSDEGRAVURO
TSUNÂMI METEOROLÓGICO (OU METEOTSUNÂMI: MAREMOTO SEMELHANTE A UM TSUNAMI, MAS CAUSADO POR DISTÚRBIOS METEOROLÓGICOS OU ATMOSFÉRICOS) = METEOROLOGIA / METEOROLOGIA CUNAMO; METEOCUNAMO
ULTRATERRESTRE (SER
OU ENTIDADE NÃO NATIVO DA TERRA, MAS QUE INTERAGE DE ALGUMA FORMA COM A TERRA) = ULTRATERULO
UM BRINDE A CADA DEZ
ITENS COMPRADOS =
UNU DONACETO ĈE / POST ĈIU DEKA (AĈETITA AFERO) / AĈETITAĴO
UM DE CADA = (PO) UNU EL ĈIU
UMIDIFICADOR (APARELHO CUJA FUNÇÃO BÁSICA É MANTER A UMIDADE RELATIVA DO AR DENTRO DOS NÍVEIS RECOMENDADOS PARA O SER HUMANO) = (AER)HUMIDIGILO
VANERÃO (ESTILO DE DANÇA
TÍPICA DO RIO GRANDE DO SUL, TAMBÉM MUITO PRESENTE E MANTIDO COMO TRADIÇÃO EM ESPECIAL
NO PARANÁ, ALÉM DE SANTA CATARINA E MATO GROSSO DO SUL) = VANERAO
VELHO OESTE (OU OESTE
SELVAGEM OU FAROESTE, OU FRONTEIRA AMERICANA: TERRITÓRIO ESTADUNIDENSE QUE ENGLOBA
A GEOGRAFIA, HISTÓRIA, FOLCLORE E CULTURA ASSOCIADOS À ONDA DE EXPANSÃO AMERICANA
NA AMÉRICA DO NORTE CONTINENTAL, QUE COMEÇOU COM ASSENTAMENTOS COLONIAIS EUROPEUS
NO INÍCIO DO SÉCULO XVII E TERMINOU COM A ADMISSÃO DOS ÚLTIMOS TERRITÓRIOS OCIDENTAIS
COMO ESTADOS EM 1912 (EXCETO O ALASCA, QUE NÃO FOI ADMITIDO NA UNIÃO ATÉ 1959))
= LA SOVAĜA OKCIDENTO / UESTO, LA MALNOVA
/ UESTO, LA FORA OKCIDENTO / UESTO
VISSUNGO (EM ETNOGRAFIA,
MÚSICA DE CARÁTER RESPONSORIAL QUE ERA PRATICADA POR ESCRAVIZADOS AFRICANOS NAS
LAVRAS DE DIAMANTES E OURO EM MINAS GERAIS, GERALMENTE ENTOADA EM LÍNGUAS AFRICANAS,
PRINCIPALMENTE O KIMBUNDO E O NBUNDO (CHAMADAS DE LÍNGUA BENGUELA PELA POPULAÇÃO
LOCAL) E RELACIONADA A IDIOMAS ATÉ HOJE FALADOS NA ATUAL REPÚBLICA POPULAR DE ANGOLA)
= VISUNGO
ZAMIOCULCAS (GÊNERO
BOTÂNICO, PERTENCENTE À FAMÍLIA ARACEAE, ORIGINÁRIA DA TANZÂNIA, E QUE CONTÉM APENAS
A ESPÉCIE ZAMIOCULCAS ZAMIIFOLIA) = ZAMIOKULKO