DULINGVA RAPIDA VORTARO PORTUGALA-ESPERANTO - AKTUALIGO EL AŬGUSTO 2025

 REFERÊNCIAS: ESPERANTO PORTUGUÊS PORTUGALA DICIONÁRIO VORTARO GLOSSÁRIO GLOSARO TERMINARO TRADUZIR TRADUÇÃO

ABDOMINAIS (Exercícios que fortalecem os músculos do abdômen, melhoram a postura, aumentam a estabilidade da coluna e contribuem para a performance física geral. // Ekzercoj, kiuj fortigas la abdomenajn muskolojn, plibonigas la pozicion, pliigas la stabilecon de la spino kaj kontribuas al la ĝenerala fizika agado.) = ABDOMENGIMNASTIKO; ABDOMENEKZERCO; ABDOMENFORTIKIGO

ACEITA QUE DÓI MENOS (Expressão popular encorajadora à aceitação, resignação e paciência quanto a algum revés ou sofrimento. // Populare instiga esprimo al akcepto, rezigno, pacienco rilate al iu doloro aŭ sufero.) = REZIGNACIU / TOLERU / PACIENCU / ELTENU, ĈAR TIELE (ESTOS MALPLI DOLORE) / MALPLI DOLOROS

ALPHATENSOR (Sistema capaz de buscar, de forma autônoma, os melhores algoritmos conhecidos e desconhecidos para multiplicação de matrizes comprovadamente corretos. // Sistemo kapabla serĉi, memstare, la plej bonajn konatajn kaj nekonatajn algoritmojn por matrica multipliko pruvite ĝustaj.) = ALFATENSORO

ANARCOMAROMBISMO (Meme-filosofia que mistura política libertária com a cultura fitness, exaltando liberdade e fortalecimento individual. // Mema-filozofio, kiu miksas liberecan politikon kun la gminastika kulturo, glorigante liberecon kaj individuan fortigon.) = ANARKOHALTERISMO

ANARMONICIDADE (Desvio de um sistema em ser um oscilador harmônico. // Devio de sistemo, kiu estas harmonia oscilatoro.) = ANARMONIECO; MALHARMONIIĜA OSCILATORO

AUTOMAÇÃO HIPER (Combinação de tecnologias, como IA e RPA, para automatizar processos de negócios complexos. // Kombino de teknologioj, kiel AI kaj RPA, por aŭtomatigi kompleksajn negocajn procezojn.) = KOMBIN-TEKNIKA AŬTOMATIZO; HIPER-AŬTOMATIGO

BAINHA DE MIELINA (Estrutura formada por uma membrana lipídica rica em glicofosfolipídeos e colesterol, que recobre os axônios, atuando principalmente como isolante elétrico, facilitando a rápida comunicação entre os neurônios. // Strukturo formita de grasa membrano riĉa je glikofosfolipidoj kaj kolesterolo, kiu kovras la aksonojn, agante ĉefe kiel elektra izolilo, faciligante la rapidan komunikadon inter la neŭronoj.) = MJELINA INGO

BIG TECH (Termo popular para se referir às maiores e mais influentes empresas de tecnologia do mundo, que geralmente englobam corporações multinacionais que dominam amplamente setores como software, hardware, robótica, internet, e-commerce, inteligência artificial e serviços em nuvem. // Populara termino por aludi al la plej grandaj kaj influaj teknologiaj kompanioj en la mondo, kiuj ĝenerale inkluzivas multnaciajn korporaciojn, kiuj vaste regas sektorojn kiel programaron, komputil-aparataron, robotikon, interreton, elektronikan komercon, artefaritan intelekton kaj ennubajn servojn.) = TEKNO-GIGANTO; INFO-GIGANTO

BIOCOMBUSTÍVEIS (Combustíveis derivados de biomassa, como plantas e resíduos orgânicos. // Brulaĵoj aŭ fueloj derivitaj de biomaso, kiel plantoj kaj organikaj ruboj.) = BIOKARBURAĴOJ

BIOIMPRESSÃO 3D (Tecnologia que utiliza biomateriais para criar estruturas teciduais e órgãos. // Tekniko, kiu uzas biomaterialojn por krei histajn strukturojn kaj organojn.) = 3D-BIOPRESADO

BIOINFORMÁTICA (Aplicação de ferramentas computacionais para organizar e analisar dados biológicos. // Aplikado de komputilaj iloj por organizi kaj analizi biologiajn datenojn.) = BIOINFORMADIKO

BIOMARCADORES (Moléculas indicadoras de um estado biológico ou patológico, usadas em diagnóstico e monitoramento. // Molekuloj indikantaj biologian aŭ patologian staton, uzataj en diagnozo kaj monitorado.) = BIOMARKILOJ

CÂMARA ANECOICA (sem eco: Sala projetada para conter reflexões, tanto de ondas sonoras quanto eletromagnéticas, sendo isoladas de fontes externas de ruído. A combinação de ambos os aspectos significa que elas simulam um espaço aberto de dimensão infinita, que é uma característica útil quando influências externas podem interferir nos resultados. // Ĉambro projektita por enhavi reflektojn, kaj de sonondoj kaj de elektromagnetaj ondoj, estante izolitaj de eksteraj fontoj de bruo. La kombino de ambaŭ aspektoj signifas, ke ili simulas malferman spacon de senfina dimensio, kio estas utila karakterizaĵo kiam eksteraj influoj povas enmiksiĝi en la rezultojn.) = SEN-EĤA KAMERO; EĤMORTIGA KAMERO; SONSORBIGA KAMERO; EĤVAKUIGA KAMERO; EĤMORTIGEJO; SONSORBEJO; EĤVAKUEJO

CÂMARA ESCURA (Caixa ou sala escura com uma abertura em um dos lados, que permite a passagem da luz de uma fonte externa para o espaço escuro, projetando uma imagem invertida da cena externa no lado oposto. // Malluma skatolo aŭ ĉambro kun aperturo ĉe unu flanko, kiu permesas la trairon de lumo de ekstera fonto al la malluma spaco, projekciante inversigitan bildon de la ekstera sceno ĉe la kontraŭa flanko.) = MALLUMA KAMERO / KESTO

CAUSATIVO (Relativo a causa; causal, em gramática. // Rilata al kaŭzo; kaŭza, en gramatiko.) = KAŬZATIVO

CIBERSEGURANÇA (Proteção de sistemas, redes e programas contra-ataques digitais. // Protekto de sistemoj, retoj kaj programoj kontraŭ ciferecaj atakoj.) = KIBERSEKURECO

CINEMÁTICA INVERSA (Cálculo dos ângulos das juntas de um manipulador robótico para alcançar uma posição e orientação desejadas. // Kalkulo de la anguloj de la artikoj de robota manipulilo por atingi deziritan pozicion kaj orientiĝon.) = INVERSA KINEMATIKO

CIRURGIA ROBÓTICA (Procedimentos cirúrgicos realizados com o auxílio de sistemas robóticos controlados por cirurgiões. // Kirurgiaj proceduroj faritaj kun la helpo de robotaj sistemoj kontrolitaj de kirurgoj.) = ROBOTA KIRURGIO

COBOT (Robô colaborativo, projetado para interagir fisicamente com humanos em um espaço de trabalho compartilhado. // Kunlabora roboto, desegnita por fizike interagi kun homoj en komuna laborejo.) = (ROBOT-)AŬTOMATO; KOBOTO

CODA (Expressão usada para se referir ao filho ouvinte de adultos surdos. // Esprimo uzata por aludi al la aŭdanta filo de surdaj plenkreskuloj.) = SURD-AŬDIDO

CONTEÚDO (Qualquer produção sonora, visual, imagética, textual etc para espectação ou leitura. // Ĉiu sona, vida, bilda, teksta ktp. produktaĵo por spektado aŭ legado.) = SPEKTAĴO, LEGAĴO

CORREDOR ECONÔMICO (Rota de transporte e comércio planejada para impulsionar o desenvolvimento econômico regional. // Vojo de transporto kaj komerco planita por antaŭenigi regionan ekonomian disvolviĝon.) = EKONOMIA VOJO / KORIDORO / TRAIREJO

CROCODILIANOS OU CROCODILOS (Répteis da ordem Crocodilia (ou Crocodylia), na qual existem 24 espécies vivas e numerosos fósseis, sendo répteis majoritariamente grandes, predadores e semiaquáticos, e à qual pertencem os crocodilos (família Crocodylidae), os aligatores e caimões (ambos da família Alligatoridae) e os gaviais (da família Gavialidae). // Reptilioj el la ordo Krokodiluloj (aŭ Krokodilia), en kiu ekzistas 24 vivantaj specioj kaj multaj fosilioj, estantaj plejparte grandaj, predemaj kaj duonakvaj reptilioj, kaj al kiu apartenas la krokodiloj (familio Crocodylidae), la aligatoroj kaj kajmanoj (ambaŭ el la familio Alligatoridae) kaj la gavialoj (el la familio Gavialidae).) = KROKODILULOJ

CURVA BRAQUISTÓCRONA (Trajetória de uma partícula que, sujeita a um campo gravitacional constante, sem atrito e com velocidade inicial nula, se desloca entre dois pontos no menor intervalo de tempo, notando-se que a questão não é qual o percurso mais curto entre os dois pontos, cuja resposta nas condições dadas é a reta que os une, mas sim, qual trajetória é percorrida no menor tempo. // Trajektorio de partiklo, kiu, submetita al konstanta gravita kampo, sen froto kaj kun nula komenca rapideco, moviĝas inter du punktoj en la plej mallonga tempodaŭro, estante notinde, ke la demando ne estas kiu estas la plej mallonga vojo inter la du punktoj, kies respondo en la donitaj kondiĉoj estas la rekto, kiu ilin ligas, sed prefere, kiu trajektorio estas trakurita en la plej mallonga tempo.) = BRAKISTOKRONA KURBO

DESGLOBALIZAÇÃO (Processo de redução da interconexão e interdependência entre países. // Procedado de malpliigo de interkonekto kaj interdependeco inter landoj.) = MALMONDIĜO

DIAGNÓSTICO POR IMAGEM ASSISTIDO POR IA (Uso de algoritmos de IA para auxiliar na interpretação de exames de imagem como raios-X e ressonâncias. // Uzo de AI-algoritmoj por helpi en la interpretado de bildigaj ekzamenoj kiel X-radioj kaj resonancoj.) = BILDA DIAGNOZO HELPITA DE AI

DIPLOMACIA DE VACINAS (Uso de vacinas como ferramenta para exercer influência geopolítica. // Uzo de vakcinoj kiel ilo por havi geopolitikan influon.) = VAKCINA DIPLOMATIO

DRONE-CORREIO (Drone que faz entrega de objetos em residências ou outros endereços. // Flugroboto, kiu liveradas objektojn ĉe hejmoj aŭ aliaj adresoj.) = FLUGROBOTA EKSPRESO

EDGE COMPUTING (Processamento de dados mais próximo da fonte onde são gerados, para reduzir a latência. // Datuma prilaborado pli proksime al la fonto, kie ili estas generitaj, por redukti la latentecon.) = (ĈE)RANDA / (ĈE)FONTA KOMPUTADO

EDIÇÃO LIMITADA (Produção de um número restrito e previamente definido de cópias de um produto ou obra. // Produktado de limigita kaj antaŭe difinita nombro de kopioj de produkto aŭ verko.) = MALGRANDNOMBRA / LIMIGITA ELDONKVANTO

ENGENHARIA METABÓLICA (Modificação de vias metabólicas em organismos para a produção de substâncias úteis. // Modifo de metabolaj vojoj en organismoj por la produktado de utilaj substancoj.) = METABOLA INĜENIERADO

ENTRAR PARA A HISTÓRIA (Deixar um legado significativo a ser lembrado pelas gerações futuras, muitas vezes através de ações de grande impacto. // Lasi signifan heredaĵon por esti memorata de estontaj generacioj, ofte per agoj de granda efiko.) = ENSKRIBI SIAN NOMON EN LA HISTORION; ENSKRIBI TRE GRAVAN PAĜON EN LA HISTORION; ENHISTORIIĜI

ESQUEMA DE PIRÂMIDE (Modelo de negócios que recruta membros por meio de uma promessa de pagamentos ou serviços para inscrição de outros no esquema, em vez de fornecer investimentos ou venda de produtos, sendo que, à medida que o recrutamento se multiplica, este torna-se rapidamente impossível e a maioria dos membros não consegue lucrar. // Negoca modelo, kiu varbas membrojn per promeso de pagoj aŭ servoj por la aliĝo de aliaj al la skemo, anstataŭ provizi investojn aŭ vendon de produktoj, tiel, ke, dum la varbado multiĝas, tio rapide fariĝas neebla kaj la plimulto de la membroj ne povas profiti.) = FINANCA PIRAMIDO; PIRAMIDA LUDO / SKEMO / SISTEMO / VENDADO

ESTESIA (Capacidade de sentir o mundo através dos sentidos, como visão, audição, tato, paladar e olfato, sendo, portanto, o estado de mobilização sensorial ao qual nosso organismo é submetido para perceber as coisas que nos cercam. // Kapablo senti la mondon per la sensoj, kiel vido, aŭdo, tuŝo, gusto kaj flaro, estante do la stato de sensa mobilizado al kiu nia organismo estas submetita por percepti la aferojn, kiuj nin ĉirkaŭas.) = SENTEMO; SENTOKAPABLO; ESTETIKUMO

ESTUPA (ou chörten, chaitya, chedi, pagode, dágaba: Monumento construído sobre os restos mortais (geralmente cremados) de uma pessoa importante para a religião budista, tendo o formato de torre, geralmente cônica, circundada por uma abóbada e, por vezes, com um ou vários chanttras (toldos de lona), com o tempo, tendo evoluído para uma representação arquitetônica do cosmo. // Monumento konstruita sur la mortaj restaĵoj (kutime kremaciitaj) de grava persono por la budhisma religio, havanta la formon de turo, ĝenerale konusa, ĉirkaŭita de volbo kaj, foje, kun unu aŭ pluraj chantroj (tolaj markezoj), kun la tempo, evoluinte al arkitektura reprezento de la kosmo.) = STUPAO

ÉTICA DA IA EM SAÚDE (Estudo das implicações éticas da aplicação da inteligência artificial no setor de saúde. // Studo de la etikaj implicoj de la apliko de la artefarita intelekto en la sansektoro.) = ETIKO DE AI EN LA SANO / SANSEKTORO

EXPERIMENTO DA BORRACHA QUÂNTICA (ou experiência do apagador quântico: Em física quântica, experiência de dupla fenda que demonstra várias leis da mecânica quântica, incluindo a dualidade onda-partícula e o entrelaçamento quântico, visando explicar certas propriedades da matéria - tanto de onda como de partícula -, o princípio da complementaridade e a interpretação de Copenhague, esboçando a ideia de que a mecânica quântica, para obter uma medição precisa de um aspecto de certas disciplinas experimentais, deve, em contrapartida, perder a sua precisão (tal como é impossível ver os dois lados de uma moeda de uma só vez, sem utilizar nenhum artefato como por exemplo duas câmeras de vídeo focadas uma em cada face da moeda e expostas em um único monitor, sendo que a verificação deve ocorrer a olho nu.) // En la kvantuma fiziko, duobla-fenda eksperimento, kiu demonstras plurajn leĝojn de la kvantuma mekaniko, inkluzive de ondo-partikla dualeco kaj kvantuma interplektiĝo, celante klarigi certajn ecojn de materio - kaj ondo, kaj partiklo, la principon de komplementeco kaj la Kopenhagan interpretadon, skizante la ideon, ke la kvantuma mekaniko, por akiri precizan mezuradon de aspekto de certaj eksperimentaj disciplinoj, devas, kompense, perdi sian precizecon (tiel kiel estas neeble vidi ambaŭ flankojn de monero samtempe, sen uzi ajnan artefakton, kiel ekzemple du videokameraojn fokusitajn al ĉiu flanko de la monero kaj montritaj sur unu ekrano, kaj la konfirmo devas okazi per nuda okulo).) = EKSPERIMENTO DE KVANTUMA FORVIŜO / FORVIŜILO

FARMÁCIA HOSPITALAR AUTOMATIZADA (Sistemas robóticos e de IA para gerenciar e dispensar medicamentos em hospitais. // Robotaj kaj AI-sistemoj por administri kaj disdoni medikamentojn en hospitaloj.) = AŬTOMATIGITA MEDIKAMENT-LIVERO / MEDIKAMENT-KONTROLO

FAZER LABORATÓRIO (Em artes cênicas, ensaiar especialmente para internalizar o tipo de um personagem. // En scenartoj, provludi speciale por enkorpigi tipon de persono.) = ELKREI / KARAKTERIZI / TIPIGI / VIVIGI PERSONON

FILOSOFIA DE ENTRADA (Em tecnologia de dados, conjunto de princípios e conceitos que guiam o design, a implementação e a operação de como os dados são recebidos, processados e interpretados por um sistema, algoritmo ou modelo de inteligência artificial (IA), sendo a lógica subjacente ou a abordagem fundamental que um sistema adota para "entender" e interagir com as informações que lhe são fornecidas, não sendo, portanto, uma tecnologia específica, mas, sim, uma metodologia ou um paradigma de reconhecimento de dados a processar. // En daten-teknologio, aro da principoj kaj konceptoj, kiuj gvidas la projekton, efektivigon kaj operacion de tio, kiel datenoj estu ricevataj, prilaborataj kaj interpretataj de sistemo, algoritmo aŭ modelo de artefarita intelekto (AI), estante la subkuŝanta logiko aŭ la fundamenta aliro, kiun sistemo adoptas por "kompreni" kaj interagi kun la informoj, kiujn ĝi ricevas, ne estante do specifa tekniko, sed prefere metodologio aŭ paradigmo por rekono de datenoj prilaborendaj.) = DATENA ENIGO-PARADIGMO / ENMETODOLOGIO

FURA-GREVE (Termo pejorativo utilizado para designar trabalhador que se recusa a participar de uma greve ou resolve sair dela. // Pejorativa termino uzata por indiki laboriston, kiu rifuzas partopreni strikon aŭ decidas forlasi ĝin.) = MALPARTOPRENANTO / REZIGNANTO / PRETERLASANTO DE STRIKO; MALSTRIKANTO

FURAR GREVE (Interromper ou não iniciar participação em greve. // Interrompi aŭ ne komenci partoprenon en striko.) = MALPARTOPRENI / REZIGNI / PRETERLASI STRIKON; MALSTRIKI

GASOGÊNIO (Equipamento que produz gás combustível para alimentar motores de combustão interna, convertendo matérias-primas sólidas e líquidas em gás. // Ekipaĵo, kiu produktas brulgasojn por nutri internajn brulmotorojn, konvertante karburaĵon aŭ solidajn kaj likvajn krudmaterialojn en gason.) = GASFUELFARILO; LIGNOGASGENERILO

GEKKO (Gênero de répteis escamados da família Gekkonidae, bastante coloridos, que se encontram no Sudeste da Ásia e que são considerados raros ou ameaçados. // Genro de skvamaj reptilioj de la familio Gekonedoj, tre koloraj, kiuj troviĝas en Sudorienta Azio kaj estas konsiderataj raraj aŭ minacataj.) = GEKO

GELADINHO (OU SACOLÉ: SUCO CONGELADO E ACONDICIONADO EM SAQUINHO PLÁSTICO. // Suko frostigita kaj enpakita en plastsaketo.) = SAKET-ŜORBETO

GÊMEO DIGITAL (Representação virtual de um objeto ou sistema físico. // Virtuala reprezentaĵo de fizika objekto aŭ sistemo.) = CIFERECA ĜEMELO

GEOECONOMIA (Aplicação de ferramentas econômicas para alcançar objetivos geopolíticos. // Aplikado de ekonomiaj iloj por atingi geopolitikajn celojn.) = PEREKONOMIA MONDREGECO; GEOEKONOMIO

GERAÇÃO NUTELA (Expressão popular que geralmente se refere a jovens que são percebidos como muito protegidos, sensíveis, incapazes de tomar providências emergenciais ou executar tarefas pesadas ou trabalhosas, ao contrário de gerações passadas. // Populara esprimo, kiu ĝenerale rilatas al junuloj, kiuj estas taksataj kiel tro protektataj, sentemaj, nekapablaj preni urĝajn rimedojn aŭ fari pezajn aŭ laborigajn taskojn, male al pasintaj generacioj.) = MALFORTIKEMA / MALKURAĜA / MALLABOREMA / MALFAREMA GENERACIO

GESTÃO DE LEITOS POR IA (Otimização da alocação de leitos hospitalares usando inteligência artificial. // Optimumigo de la asigno de hospitalaj litoj uzanta artefaritan intelekton.) = (HOSPITAL)LITA ADMINISTRADO PER AI

GUERRA HÍBRIDA (Conflito que combina métodos militares convencionais, não convencionais e cibernéticos. // Konflikto, kiu kombinas konvenciajn, nekonvenciajn kaj ciberajn militajn metodojn.) = MULTMETODA / HIBRIDA MILITO

IMAGINE SE = IMAGU, SE

JÁ IMAGINOU SE ... ? = ĈU VI JAM IMAGIS, SE ...?

JACARÉ LEUCÍSTICO (Crocodiliano com uma condição genética rara chamada leucismo, que resulta em uma coloração mais clara da pele, mas sem afetar a cor dos olhos, ao contrário do albinismo. // Krokodilulo kun rara genetika kondiĉo nomata leŭcismo, kiu rezultas en pli hela haŭtkoloro, sed sen influi la koloron de la okuloj, malsame ol albinismo.) = LEŬKISMA ALIGATORO

KITESURF (ou kiteboarding, originalmente flysurfing: Desporto aquático que utiliza uma pipa (comumente chamada pelos praticantes de kite) e uma prancha com ou sem alças (uma estrutura de suporte para os pés), em que a pessoa, com a pipa presa à cintura através de um dispositivo chamado trapézio, se coloca em cima da prancha, comanda o kite com a barra, e sobre a água, é impulsionada pelo vento que atinge pipa. // Akva sporto, kiu uzas kajton (kutime nomata de la praktikantoj "kite") kaj tabulon kun aŭ sen rimeno (subtena strukturo por la piedoj), en kiu la persono, kun la kajto ligita al la talio, per aparato nomata trapezo, metas sin sur la tabulon, regas la kajton per la stango, kaj sur la akvo estas antaŭenigata de la vento, kiu propulsas la kajton.) = KAJTA SURFADO, KAJTOSURFADO

LEUCISMO (Particularidade genética, devido a um gene recessivo, que confere a cor branca a animais que geralmente são coloridos. // Genetika propreco, pro recesiva geno, kiu donas la blankan koloron al bestoj kiuj ĝenerale estas koloraj.) = LEŬCISMO / LEŬKISMO

LEVAR DEZ HORAS PARA (Fazer algo no tempo de dez horas. // Fari ion en dek horoj.) = BEZONI / PASIGI DEK HOROJN POR

LOIRA DE FARMÁCIA (ou Loira oxigenada: Termo informal de sentido pejorativo que se refere a uma mulher com cabelos loiros que foram clareados quimicamente com água oxigenada. // Neformala pejorativa esprimo, kiu rilatas al virino kun haroj, kiuj estis kemie blondigitaj per oksigenakvo.) = OKSIGENAKVIGITA HARULINO; PEROKSIGENAKVA BLONDULINO

MARKETING MULTINÍVEL (ou venda direta ou marketing de rede: Modelo comercial de distribuição de bens ou serviços em que os ganhos podem advir da venda efetiva dos produtos ou do recrutamento de novos vendedores, diferenciando-se do chamado “esquema em pirâmide” por ter a maior parte de seus rendimentos oriunda da venda dos produtos, enquanto, na pirâmide, os lucros vêm, apenas ou majoritariamente, do recrutamento de novos vendedores. // Komerca modelo de distribuo de varoj aŭ servoj en kiu la gajnoj povas veni de la efektiva vendo de la produktoj aŭ de la varbado de novaj vendistoj, diferenciĝante de la tiel nomata "piramida skemo" pro tio, ke la plimulto de ĝiaj enspezoj venas de la vendo de la produktoj, dum en la piramido la profitoj venas nur aŭ ĉefe de la varbado de novaj partoprenantoj.) = MULTNIVELA MERKATADO

MEDICINA PREDITIVA (Uso de dados e IA para prever riscos de doenças e personalizar tratamentos. // Uzo de datenoj kaj AI por antaŭdiri riskojn de malsanoj kaj tiel personecigi traktadojn.) = ANTAŬDIAGNOZA / PREVENTA / ANTAŬDIRA MEDICINO

MIDOREXIA (Medo de envelhecer; esforço extremo para preservar a juventude o máximo possível. // Timego maljuniĝi; ekstrema peno konservi junecon kiel eble plej longe.) = MALJUNIĜTIMO; MALJUNIĜFOBIO; JUNEC-INSISTADO

MONITORAMENTO REMOTO DE PACIENTES (Uso de dispositivos conectados para acompanhar a saúde de pacientes fora do ambiente hospitalar. // Uzo de konektitaj aparatoj por kontroli la sanon de pacientoj ekster la hospitala medio.) = EKSTERHOSPITALA / FORA PACIENTA MONITORADO

MULTIPOLARIDADE (Sistema internacional com múltiplos centros de poder, em vez de um ou dois. // Internacia sistemo kun multoblaj potencocentroj, anstataŭ unu aŭ du.) = MULTOPOLUSECO

NANOBOTS (Robôs em escala nanométrica, frequentemente usados para aplicações médicas. // Robotoj en nanometra grando, ofte uzataj por medicinaj aplikoj.) = NANOROBOTOJ

PÓS-HUMANISMO (Conceito originário dos campos da ficção científica, futurologia, arte contemporânea e filosofia, que significa uma condição ou experiência relacional que existe em um estado para além da condição de humanidade, abordando questões de ética e justiça, comunicação linguística e transespécie, sistemas sociais e as aspirações intelectuais da interdisciplinaridade. // Koncepto origininta de la kampoj de sciencfikcio, futurologio, nuntempa arto kaj filozofio, kiu signifas kondiĉon aŭ interrilatan sperton, kiu ekzistas en stato preter la kondiĉo de la homeco, traktante demandojn pri etiko kaj justeco, lingva kaj transspecia komunikado, sociaj sistemoj kaj la intelektaj aspiroj de la interfakeco.) = POSTHOMECISMO

PREÇO ACESSÍVEL (Preço através do qual mais pessoas têm acesso a uma certa mercadoria. // Prezo per kiu pli da homoj havas aliron al certa varo.) = PLIAKIRIGA / PLIAĈETIGA / MALALTA PREZO; MALALTKOSTA; PREZETO

PREDITIVO (que se refere à capacidade de prever ou antecipar eventos futuros com base em dados, informações ou padrões existentes. // Aluda al la kapablo antaŭvidi aŭ anticipe registri estontajn okazaĵojn, surbaze de datenoj, informoj aŭ ekzistantaj modeloj.) = ANTAŬDIRA

PRODUTOR DE CONTEÚDO (Pessoa que cria, edita e publica textos, imagens, áudios ou vídeos em diversas plataformas, especialmente em meios digitais, geralmente com o objetivo de engajar e informar o público-alvo, contribuindo para o marketing, a comunicação online e o reconhecimento de marca ou ideologia. // Homo, kiu kreas, redaktas kaj publikigas tekstojn, bildojn, aŭdiojn aŭ videojn en diversaj platformoj, precipe en ciferecaj medioj, ĝenerale kun la celo engaĝi kaj informi la celpublikon, kontribuante al merkatado, reta komunikado kaj rekono de marko aŭ ideologio.) = PRODUKTISTO DE SPEKTAĴOJ; SPEKTAĴISTO

PRONTUÁRIO ELETRÔNICO (PEP) (Registro digital das informações de saúde de um paciente. // Cifereca registro de la saninformoj de paciento.) = ELEKTRONIKA PACIENTA SAN-REGISTRAĴO

PRONTUÁRIO MÉDICO (soma das informações registradas a respeito de um paciente. // Tuto de la informoj registritaj pri paciento.) = KURACISTA RAPORTO / REGISTRAĴO 

PROPELIR (Mover (algo) para a frente; empurrar, impelir, impulsionar; arremessar (algo) por propulsão; propulsionar. // Movi (ion) antaŭen; puŝi, peli, impulsi; ĵeti (ion) per propulso; propulsi.) = ANTAŬENPUŜ(EG)I; SUPRENPUŜ(EG)I; ANTAŬENPELI; SUPRENPELI; PROPULSI; JETPROPULSI

PROPULSÃO (Ato, processo ou efeito de propelir; impulso para a frente ou para o alto. // Ago, procedo aŭ efiko de propulso; impulso antaŭen aŭ supren.) = ANTAŬENPUŜ(EG)O; SUPRENPUŜ(EG)O; ANTAŬENPELO; SUPRENPELO; PROPULSO; JETPROPULSO

PROTENOIA TRIMÓRFICA (Texto gnóstico setiano dentre os apócrifos do Novo Testamento, cuja única cópia sobrevivente está na biblioteca de Nag Hammadi. // Gnostika setiana teksto inter la apokrifoj de la Nova Testamento, kies sola postvivanta kopio troviĝas en la biblioteko de Nag Hammadi.) = TRIFORMA PROTENOJO

QUANTIZAÇÃO (ou quantificação: Em física, procedimento matemático que atribui um valor específico a um sistema físico, assim contrariando a ideia de que determinadas unidades, como energia e carga elétrica, sejam contínuas. // En fiziko, matematika procedo, kiu atribuas specifan valoron al fizika sistemo, tiel kontraŭdirante la ideon, ke certaj unuoj, kiel energio kaj elektra ŝargo, estas kontinuaj.) = KVANTIGO; KVANTIZO

RACISMO RECREATIVO (Uso do humor, especialmente piadas e sátiras, para reproduzir e normalizar estereótipos raciais, muitas vezes disfarçando preconceitos e discriminação, embora podendo parecer inofensivo para quem faz a piada, mas perpetuando desigualdades e reforçando uma estrutura social discriminatória, tornando-se assim uma forma de violência simbólica e de legitimação de preconceitos. // Uzo de humuro, precipe ŝercoj kaj satiroj, por reprodukti kaj ordinarigi rasajn stereotipojn, ofte kaŝante antaŭjuĝojn kaj diskriminacion, kvankam povante ŝajni sendanĝera al tiu, kiu faras la ŝercon, sed eternigante malegalecojn kaj plifortigante diskriminacian socian strukturon, tiel fariĝante formo de simbola perforto kaj de legitimo de antaŭjuĝoj.) = AMUZA / RIDIGA / MOKA RASISMO

RARE EARTHS (Elementos químicos com propriedades únicas, cruciais para tecnologias modernas, e cuja extração está concentrada em poucos países. // Kemiaj elementoj kun unikaj propraĵoj, esence gravaj por modernaj kiberteknikoj, kaj kies ekstraktado okazas en malmultaj landoj.) = MALOFTAJ / RARAJ MINERALOJ

REDE NEURAL CONVOLUCIONAL (Classe de rede neural artificial do tipo feed-forward, que vem sendo aplicada com sucesso no processamento e análise de imagens digitais. // Klaso de artefarita neŭra reto de tipo antaŭenira, kiu estas sukcese aplikata en la prilaborado kaj analizo de ciferecaj bildoj.) = KUNFALDIĜA / ENFALDIĜA NEŬRA RETO

ROBÔ ENTREGADOR (Robô que faz entrega de objetos em residência ou outro endereço. // Roboto, kiu liveras objektojn hejmen aŭ aliadresen.) = ROBOT-LIVERISTO / EKSPRESO

ROBÔ AUTÔNOMO (Robô capaz de operar sem intervenção humana, utilizando IA para tomar decisões. // Roboto kapabla funkcii sen homa interveno, uzante AI por fari decidojn.) = AŬTONOMA ROBOTO

ROBÓTICA MOLE (Campo da robótica focado na construção de robôs com materiais e estruturas flexíveis. // Kampo de robotiko fokusita al la konstruado de robotoj kun flekseblaj materialoj kaj strukturoj.) = MOLA / FLEKSEBLA ROBOTIKO

SANÇÕES UNILATERAIS (Restrições impostas por um país a outro sem o apoio de organismos internacionais. // Restriktoj truditaj de unu lando al alia sen la subteno de internaciaj organizaĵoj.) = UNUFLANKAJ SANKCIOJ / PUNOJ

SEM INTERESSE (no sentido de sem desejo de adquirir retorno ou qualquer proveito. // En la senco, ke estas sen deziro akiri profiton aŭ ajnan gajnon.) = SEN INTERESO (PIV, 4); SEN PROFITOATENDO

SETIANISMO (Seita gnóstica dos setianos, que pode ter existido anteriormente ao cristianismo moderno. // Gnostika sekto de la setanoj, kiu eble ekzistis antaŭ la moderna kristanismo.) = SETANISMO

SETIANOS (Seguidores de Set, membros de uma corrente de pensamento do cristianismo primitivo, que se ligavam ao patriarca Set (Gênesis 5,3), o terceiro filho de Adão e Eva. // Sekvantoj de Set, membroj de iu pensokurento de la kristanismo de la unuaj tempoj, kiu alkroĉigis al la patriarka Seto (Genezo 5, 3), la tria filo de Adamo.) = SETANOJ

SLAM (Localização e Mapeamento Simultâneos: Técnica usada por robôs para construir um mapa de um ambiente e, ao mesmo tempo, localizar-se nesse mapa. // Tekniko uzata de robotoj por konstrui mapon de medio kaj samtempe lokalizi sin en tiu mapo.) = LOKALIZIĜO-MAPIGO

SOBERANIA DIGITAL (Capacidade de um Estado de controlar seus dados e infraestruturas digitais dentro de suas fronteiras. // Kapablo de ŝtato kontroli siajn datenojn kaj ciferecajn infrastrukturojn ene de siaj landlimoj.) = CIFERECA SUVERENECO

TAIPAN (Nome-comum das serpentes do gênero Oxyuranus, da família Elapidae, sendo serpentes grandes, ágeis e extremamente peçonhentas, endêmicas da Austrália. // Komuna nomo de la serpentoj de la genro Oxyuranus, de la familio Elapedoj, estantaj grandaj, facilmovaj kaj ekstreme venenaj serpentoj, originintaj de Aŭstralio.) = TAJPANO

TAIPAN-COSTEIRA (ou Oxyuranus scutellatus, ou taipan-comum: Espécie de grandes serpentes extremamente venenosas da família Elapidae, sendo nativa das regiões costeiras do norte e leste da Austrália e da ilha da Nova Guiné. // Specio de grandaj ekstreme venenaj serpentoj de la familio Elapedoj, originintaj ĉe la marbordaj regionoj de norda kaj orienta Aŭstralio kaj de la insulo Nov-Gvineo.) = MARBORDA TAJPANO

TELEMEDICINA (Prestação de serviços médicos à distância usando tecnologia de comunicação. // Provizado de medicinaj servoj de malproksime, uzante komunikan teleteknikon.) = TELEMEDICINO

TENSORES (Entidades geométricas introduzidas na matemática e na física para generalizar a noção de escalares, vetores e matrizes, sendo um tensor uma forma de representação associada a um conjunto de operações tais como a soma e o produto. // Geometriaj aferoj enkondukitaj en matematikon kaj fizikon, por ĝeneraligi la nocion de skalaroj, vektoroj kaj matricoj, estanta la tensoro iu formo de reprezento asociita al aro de operacioj, kiel la sumo kaj la produto.) = TENSOREJO

TEORIA DA INTERNET MORTA (Teoria da conspiração que afirma que, devido a um esforço coordenado e intencional, a Internet tem consistido principalmente de atividade de bots e conteúdo gerado automaticamente, manipulado por curadoria algorítmica para controlar a população e minimizar a atividade humana orgânica. // Konspira teorio, kiu asertas, ke pro kunordigita kaj intenca peno, la Interreto konsistis ĉefe el robot-agado kaj aŭtomate generita enhavo, manipulita de algoritma kuratoreco por kontroli la loĝantaron kaj minimumigi organikan homan agadon.) = TEORIO PRI LA MORTINTA INTERRETO; ARTEFARITMONTRA / ARTEFARITECA / ROBOTGENERA INTERRETO

TRANCAR A MATRÍCULA (Interromper formalmente frequência em curso superior. // Formale interrompi (supernivelan kursan) studadon.) = FORMALE INTERROMPI (SUPERKURSAN) STUDADON

TRANSMON (Em computação quântica de supercondutores, qubit do tipo supercondutor projetado para reduzir a sensibilidade ao ruído de carga. // En superkondukta kvantuma komputado, superkonduktanta kubito desegnita por redukti la sentivecon al ŝarĝbruo.) = TRANSMONO

TRIAGEM INTELIGENTE (Uso de IA para classificar a urgência dos casos de pacientes na chegada ao hospital. // Uzo de AI por klasifiki la urĝecon de pacientaj kazoj je la alveno al la hospitalo.) = ARTEFARIT-INTELEKTA URĜECOTAKSO

UFANIA (Condição ou estado de espírito de quem se regozija; motivo de alegria, prazer, orgulho. // Kondiĉo aŭ animstato de tiu, kiu ĝojas; motivo de ĝojo, plezuro, fiero.) = ĜOJO; JUBILO; FELIĈO; TRIUMFOĜOJO; KONKERĜOJO

VACINA DE MRNA (Tipo de vacina que usa RNA mensageiro para instruir as células a produzir uma proteína que desencadeia uma resposta imune. // Tipo de vakcino, kiu uzas mesaĝan RNA por instrui la ĉelojn produkti proteinon, kiu deĉenigas imunan respondon.) = MRNA-VAKCINO

VELOMÓVEL (Velocípede (sendo assim um veículo zero emissões (VZE) de propulsão humana), podendo ser assistido por um motor elétrico, normalmente com três rodas e com uma carroçaria para proteção do passageiro e com fins aerodinâmicos. // Velocipedo (estanta tial nulpoluemisia veturilo de homa propulso), povanta esti helpata de elektra motoro, kutime kun tri radoj kaj kun karoserio por protekto de la pasaĝero kaj por aerodinamikaj celoj.) = VELOMOBILO; BICIKLOMOBILO

VISÃO COMPUTACIONAL (Campo da inteligência artificial que permite aos computadores "ver" e interpretar imagens digitais. // Kampo de artefarita intelekto, kiu ebligas al komputiloj "vidi" kaj interpreti ciferecajn bildojn.) = KOMPUTILA (BILD)VIDO / BILDANALIZO